Choroba opiekuna dziecka nie zawsze uprawnia do zasiłku opiekuńczego

Po zakończeniu urlopu macierzyńskiego zamierzam wrócić do pracy, powierzając opiekę nad dzieckiem mojej mamie, będącej już na emeryturze. Czy w razie, gdy moja mama zachoruje, co uniemożliwi jej sprawowanie opieki nad wnukiem, będę mogła skorzystać z zasiłku opiekuńczego z tytułu opieki nad zdrowym dzieckiem w wieku do lat 8?

Będzie to możliwe, pod warunkiem, że zainteresowana (lub jej mąż) zawrze z babcią dziecka umowę uaktywniającą, o której mowa w art. 50 ustawy o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3.

Zasiłek opiekuńczy z tytułu konieczności osobistego sprawowania opieki nad zdrowym dzieckiem w wieku do ukończenia 8 lat przysługuje ubezpieczonemu zwolnionemu od wykonywania pracy w przypadkach określonych w art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy zasiłkowej, a więc w razie:

• nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły, do których dziecko uczęszcza, a także w przypadku choroby niani, z którą rodzice mają zawartą umowę uaktywniającą, o której mowa wyżej, lub dziennego opiekuna, sprawujących opiekę nad dzieckiem,
   
• porodu lub choroby małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, stale opiekujących się dzieckiem, jeżeli poród lub choroba uniemożliwia temu małżonkowi lub rodzicowi sprawowanie opieki,
   
• pobytu małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, stale opiekujących się dzieckiem, w szpitalu albo innym zakładzie leczniczym podmiotu leczniczego wykonującego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne.

Przy czym za dzieci uważa się tu:

• dzieci własne ubezpieczonego lub jego małżonka oraz 
   
• dzieci przysposobione, a także 
   
• dzieci przyjęte na wychowanie i utrzymanie.

Z powyższego wynika, że choroba opiekuna dziecka uzasadnia prawo do zasiłku opiekuńczego dla rodzica, jeśli opiekunem tym jest niania lub dzienny opiekun dziecka, albo małżonek ubezpieczonego lub drugi rodzic dziecka, stale opiekujący się dzieckiem.

Babcia opiekująca się swoim wnukiem, podczas gdy rodzic/e dziecka świadczy/ą pracę, nie spełnia tego kryterium, chyba że - jak już wspomniano na wstępie - ma zawartą z rodzicem umowę uaktywniającą.

Umową uaktywniającą jest umowa o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia. Wobec tego osoba zatrudniona na podstawie umowy uaktywniającej w celu sprawowania opieki nad dzieckiem w wieku do lat 3 podlega z tego tytułu ubezpieczeniom w ZUS w sposób przewidziany dla zleceniobiorców.

Jeżeli zatem mama Czytelniczki zaopiekuje się jej dzieckiem na podstawie wskazanej wyżej umowy i umowa ta będzie stanowić dla niej jedyne zatrudnienie, to będzie podlegać z tego tytułu obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz wypadkowemu. Obligatoryjne będzie też dla niej ubezpieczenie zdrowotne. Zgłoszenia do tych ubezpieczeń dokonuje zatrudniający ją rodzic, na formularzu ZUS ZUA, z odpowiednim kodem tytułu ubezpieczenia. Wskazanego zgłoszenia należy dokonać w terminie 7 dni od daty powstania obowiązku ubezpieczeń.

Obowiązkowym ubezpieczeniom niania podlega w ZUS od dnia oznaczonego w umowie uaktywniającej jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania do dnia jej rozwiązania lub wygaśnięcia.

Niania podlegająca z tytułu wykonywanej umowy obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalno-rentowym może też - na swój wniosek - podlegać dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu. Objęcie jej tym ubezpieczeniem następuje od dnia wskazanego przez nią we wniosku, ale tylko wówczas, gdy zgłoszenie do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych zostanie złożone w terminie 7 dni od daty powstania obowiązku ubezpieczeń emerytalnego i rentowych. W pozostałych przypadkach objęcie niani ubezpieczeniem chorobowym następuje od dnia wskazanego we wniosku, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został zgłoszony w ZUS.

Jeśli babcia, zatrudniona przez rodziców dziecka jako niania, zostanie na swój wniosek objęta dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym, będzie mogła na ogólnych zasadach korzystać ze świadczeń chorobowych określonych w ustawie zasiłkowej, w tym - w razie choroby - z zasiłku chorobowego.

Jako osobie podlegającej ubezpieczeniu chorobowemu na zasadzie dobrowolności zasiłek chorobowy będzie jej jednak przysługiwał dopiero po upływie 90 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego (art. 4 ust. 1 pkt 2 i art. 6 ust. 1 ustawy zasiłkowej).