Zakaz pracy w handlu

Ograniczenia w wykonywaniu pracy w placówkach handlowych w niedziele i święta oraz w dniu 24 grudnia i w sobotę bezpośrednio poprzedzającą pierwszy dzień Wielkiej Nocy określają przepisy ustawy z dnia 10 stycznia 2018 r. o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni (Dz. U. poz. 305), dalej ustawy. Tak stanowi art. 151^9b K.p.

Przepisy powołanego aktu stosuje się do przedsiębiorców w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2017 r. poz. 2168 z późn. zm.) wykonujących zarobkową działalność handlową. W zakresie nieuregulowanym w tym akcie do wykonywania pracy przez pracowników w placówkach handlowych w niedziele i święta stosuje się przepisy K.p.

Na podstawie art. 5 ustawy w niedziele i święta w placówkach handlowych zakazane są:

• handel oraz wykonywanie czynności związanych z handlem,
   
• powierzanie pracownikowi lub zatrudnionemu wykonywania pracy w handlu oraz wykonywania czynności związanych z handlem.

Pracownikiem objętym zakazem pracy w handlu w niedziele i święta jest osoba zatrudniona zgodnie z przepisami Kodeksu pracy, a także osoba skierowana do wykonywania w placówce handlowej pracy tymczasowej na podstawie umowy o pracę, zgodnie z przepisami o zatrudnianiu pracowników tymczasowych; a zatrudnionym - osoba fizyczna, wykonująca w placówce handlowej pracę na podstawie umów prawa cywilnego, a także osoba skierowana do wykonywania w placówce handlowej pracy tymczasowej na podstawie umowy prawa cywilnego, zgodnie z przepisami o zatrudnianiu pracowników tymczasowych.

Zakaz, o którym mowa nie obowiązuje:

• na stacjach paliw płynnych,
   
• w placówkach handlowych, w których przeważająca działalność polega na handlu kwiatami,
   
• w aptekach i punktach aptecznych,
   
• w zakładach leczniczych dla zwierząt,
   
• w placówkach handlowych, w których przeważająca działalność polega na handlu pamiątkami lub dewocjonaliami,
   
• w placówkach handlowych, w których przeważająca działalność polega na handlu prasą, biletami komunikacji miejskiej, wyrobami tytoniowymi, kuponami gier losowych i zakładów wzajemnych,
   
• w placówkach pocztowych w rozumieniu ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. - Prawo pocztowe (Dz. U. z 2017 r. poz. 1481 z późn. zm.),
   
• w placówkach handlowych w obiektach infrastruktury krytycznej, o której mowa w ustawie z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym (Dz. U. z 2017 r. poz. 209 ze zm.),
   
• w placówkach handlowych w zakładach hotelarskich,
   
• w placówkach handlowych w zakładach prowadzących działalność w zakresie kultury, sportu, oświaty, turystyki i wypoczynku,
   
• w placówkach handlowych organizowanych wyłącznie na potrzeby festynów, jarmarków i innych imprez okolicznościowych, tematycznych lub sportowo-rekreacyjnych, także gdy są one zlokalizowane w halach targowych,
   
• w placówkach handlowych w zakładach leczniczych podmiotów leczniczych i innych placówkach służby zdrowia przeznaczonych dla osób, których stan zdrowia wymaga całodobowych lub całodziennych świadczeń zdrowotnych,
   
• w placówkach handlowych na dworcach w rozumieniu ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym (Dz. U. z 2017 r. poz. 2136 ze zm.), w portach i przystaniach morskich w rozumieniu ustawy z dnia 20 grudnia 1996 r. o portach i przystaniach morskich (Dz. U. z 2017 r. poz. 1933) oraz w portach i przystaniach w rozumieniu ustawy z dnia 21 grudnia 2000 r. o żegludze śródlądowej (Dz. U. z 2017 r. poz. 2128 ze zm.) - w zakresie związanym z bezpośrednią obsługą podróżnych,
   
• w centrach pierwszej sprzedaży ryb, w przypadku sprzedaży ryb z burty, w gospodarstwach rybackich, placówkach handlowych zajmujących się odbiorem produktów rybołówstwa i akwakultury oraz handlem takimi produktami,
   
• w placówkach handlowych w portach lotniczych w rozumieniu ustawy z dnia 3 lipca 2002 r. - Prawo lotnicze (Dz. U. z 2017 r. poz. 959 z późn. zm.),
   
• w strefach wolnocłowych,
   
• w środkach transportu, na statkach, a także na morskich statkach handlowych, statkach powietrznych, platformach wiertniczych i innych morskich budowlach hydrotechnicznych,
   
• na terenie jednostek penitencjarnych,
   
• w placówkach handlowych na terenie jednostek wojskowych,
   
• w sklepach internetowych i na platformach internetowych,
   
• w przypadku handlu towarami z automatów,
   
• w przypadku rolniczego handlu detalicznego w rozumieniu ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz. U. z 2017 r. poz. 149 ze zm.),
   
• w hurtowniach farmaceutycznych,
   
• w okresie od dnia 1 czerwca do dnia 30 września każdego roku kalendarzowego - w placówkach handlowych prowadzących handel wyłącznie maszynami rolniczymi i częściami zamiennymi do tych maszyn,
   
• w przypadku handlu kwiatami, wiązankami, wieńcami i zniczami przy cmentarzach,
   
• w zakładach pogrzebowych,
   
• w placówkach handlowych, w których handel jest prowadzony przez przedsiębiorcę będącego osobą fizyczną wyłącznie osobiście, we własnym imieniu i na własny rachunek,
   
• w piekarniach, cukierniach i lodziarniach, w których przeważająca działalność polega na handlu wyrobami piekarniczymi i cukierniczymi,
   
• w placówkach handlowych, w których przeważającą działalnością jest działalność gastronomiczna,
   
• na terenie rolno-spożywczych rynków hurtowych prowadzonych przez spółki prawa handlowego, których przeważająca działalność polega na wynajmie i zarządzaniu nieruchomościami na użytek handlu hurtowego artykułami rolno-spożywczymi,
   
• w placówkach handlowych prowadzonych przez podmioty nabywające towary na terenie rolno-spożywczych rynków hurtowych, w zakresie czynności związanych z handlem oraz powierzania pracownikowi lub zatrudnionemu wykonywania tych czynności,
   
• w placówkach handlowych, w których jest prowadzony wyłącznie skup zbóż, buraków cukrowych, owoców, warzyw lub mleka surowego.

Zakaz wykonywania pracy w handlu oraz wykonywania czynności związanych z handlem w niedziele i święta obejmie 24 kolejne godziny przypadające odpowiednio między godziną 24⁰⁰ w sobotę a godziną 24⁰⁰ w niedzielę i między godziną 24⁰⁰ w dniu bezpośrednio poprzedzającym święto a godziną 24⁰⁰ w święto. Przy czym, zgodnie z art. 7 ustawy, nie obowiązuje w:

• kolejne dwie niedziele poprzedzające pierwszy dzień Bożego Narodzenia i niedzielę bezpośrednio poprzedzającą pierwszy dzień Wielkiej Nocy (tzw. niedziele handlowe),
   
• ostatnią niedzielę przypadającą w styczniu, kwietniu, czerwcu i sierpniu (nazywane niekiedy niedzielami wyprzedażowymi).

Niedzielny zakaz pracy w handlu jest rozwiązaniem nowym (obowiązuje od 1 marca 2018 r.) i wprowadzany etapami. I tak w okresie:

• od 1 marca do 31 grudnia 2018 r. zakaz nie obowiązuje w pierwszą i ostatnią niedzielę każdego miesiąca kalendarzowego,
   
• od 1 stycznia do 31 grudnia 2019 r. zakaz nie będzie obowiązywał w ostatnią niedzielę każdego miesiąca kalendarzowego.

Gdyby jednak w pierwszą i ostatnią niedzielę (odpowiednio ostatnią niedzielę) każdego miesiąca kalendarzowego przypadało święto, to w tym dniu będzie obowiązywał zakaz handlu oraz wykonywania czynności związanych z handlem.

Przepisy ustawy ograniczają też handel i czynności związane z handlem w dniu 24 grudnia i w sobotę bezpośrednio poprzedzającą pierwszy dzień Wielkiej Nocy. W tych dniach, z wyjątkiem przypadków określonych w art. 6 ustawy, będą zakazane prace w placówkach handlowych po godzinie 14⁰⁰. W bieżącym roku zakaz wprowadzony ustawą obowiązuje: