Wypłata dodatku za niedzielną pracę a pięciodniowy tydzień pracy

Pracodawca rekompensuje dodatkową pracę w niedzielę wyłącznie w formie dodatku. Czy w ten sposób nie narusza zasady przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy? Czy regularne rekompensowania pracy niedzielnej dodatkiem znosi tę zasadę?

Pieniężne rekompensowanie pracy niedzielnej nie powinno być stosowane przez pracodawcę jako stała zasada. W pierwszej kolejności obowiązkiem pracodawcy jest zapewnienie pracownikowi wykonującemu pracę w niedzielę innego dnia wolnego od pracy. Powinno to nastąpić w okresie 6 dni kalendarzowych poprzedzających lub następujących po takiej niedzieli, a jeżeli nie jest to możliwe w tym terminie - do końca okresu rozliczeniowego (art. 151¹¹ K.p.). W razie braku możliwości udzielenia dnia wolnego od pracy za pracę w niedzielę, wypłaca się 100% dodatek do wynagrodzenia za każdą godzinę pracy w tym dniu. Powołany przepis pozwala na pieniężne kompensowanie pracy niedzielnej warunkowo, a nie przez przyjęcie odpłatności za nią jako zasady. Odpłatność za dodatkową pracę niedzielną nie powinna więc być normą. Zawsze należy ją poprzedzać próbą rekompensaty w postaci oddania pracownikowi innego dnia wolnego.

Zasadę przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy wprowadza art. 129 K.p. regulujący normy czasu pracy. Powtarza ją art. 138 K.p. określający system pracy w ruchu ciągłym, a potwierdza:

• art. 147 K.p., w myśl którego w każdym systemie czasu pracy, jeżeli przewiduje on rozkład czasu pracy obejmujący pracę w niedziele i święta, pracownikom zapewnia się łączną liczbę dni wolnych od pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym odpowiadającą co najmniej liczbie niedziel, świąt oraz dni wolnych od pracy w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy przypadających w tym okresie, a także
   
• art. 151³ K.p., zgodnie z którym pracownikowi, który wykonywał pracę w dniu wolnym od pracy wynikającym z rozkładu czasu pracy w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy, przysługuje w zamian inny dzień wolny od pracy udzielony do końca okresu rozliczeniowego, w terminie z nim uzgodnionym.

Żaden przepis prawa pracy nie wyłącza zasady przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy. Przywołany art. 151¹¹ K.p. dopuszczający kompensowanie pracy niedzielnej (oraz świątecznej) dodatkami pieniężnymi należy uznać za wyjątek. Nie można na gruncie tego przepisu uznać, że pracodawca ma swobodę w zamianie rekompensaty w postaci dnia wolnego na dodatek do wynagrodzenia. Wprowadzenie tej koncepcji jako reguły znacznie osłabiłoby prawo pracownika do wypoczynku oraz podważyłoby zasadę przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy, a jak już wspomniano, żaden przepis prawa pracy nie dopuszcza generalnego wyłączenia tej zasady.