Wysokość stopy procentowej składek na ubezpieczenia społeczne

Wysokości składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe - wyrażone są w formie stóp procentowych - jednakowych dla wszystkich ubezpieczonych (w tym przedsiębiorców) i wynoszą:

• na ubezpieczenie emerytalne - 19,52% podstawy wymiaru,
   
• na ubezpieczenia rentowe - 8,00% podstawy wymiaru,
   
• na ubezpieczenie chorobowe - 2,45% podstawy wymiaru.

Natomiast składka na ubezpieczenie wypadkowe jest zróżnicowana wobec poszczególnych przedsiębiorców i ustalana w zależności od poziomu zagrożeń zawodowych i skutków tych zagrożeń, w granicach od 0,40% do 8,12% podstawy wymiaru.

Stopę procentową składki wypadkowej ustala się zgodnie z przepisami ustawy wypadkowej oraz rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie różnicowania stopy procentowej składki na ubezpieczenie społeczne z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w zależności od zagrożeń zawodowych i ich skutków (Dz. U. z 2016 r. poz. 1005 ze zm.), dalej rozporządzenia z dnia 29 listopada 2002 r.

Niektórym płatnikom składek ZUS sam ustala stopę procentową składki wypadkowej. Dotyczy to płatników podlegających wpisowi do rejestru REGON zgłaszających do ubezpieczenia wypadkowego co najmniej 10 ubezpieczonych, którzy byli obowiązani przekazać informację ZUS IWA przez trzy kolejne, ostatnie lata kalendarzowe (art. 28 ust. 2 i art. 33 ust. 1 ustawy wypadkowej). Przykładowo, na okres składkowy, który rozpoczął się od 1 kwietnia 2018 r. i będzie trwał do 31 marca 2019 r. ZUS ustalił stopę procentową składki wypadkowej płatnikowi składek, który przekazał informację ZUS IWA za rok 2015, 2016, 2017. Dla tych płatników stopa procentowa składki wypadkowej jest ustalana jako iloczyn stopy procentowej tej składki określonej dla grupy działalności, do której należy płatnik składek, i wskaźnika korygującego ustalonego dla tego płatnika (art. 28 ust. 2 ustawy wypadkowej). O wysokości stopy procentowej składki wypadkowej obowiązującej w danym roku składkowym ZUS informuje płatnika nie później niż do 20 kwietnia danego roku. Jeśli płatnik składek nie otrzyma tej informacji do 30 kwietnia danego roku, to powinien zwrócić się do ZUS właściwego ze względu na swoją siedzibę o podanie wysokości stopy procentowej składki wypadkowej - art. 32 ustawy wypadkowej.

Samodzielnie stopę procentową składki wypadkowej ustalają płatnicy składek podlegający wpisowi do rejestru REGON, zgłaszający do ubezpieczenia wypadkowego:

• nie więcej niż 9 ubezpieczonych oraz
   
• co najmniej 10 ubezpieczonych, którzy nie przekazali informacji ZUS IWA przez trzy kolejne, ostatnie lata kalendarzowe.

Liczbę ubezpieczonych ustala się jako iloraz sumy ubezpieczonych podlegających ubezpieczeniu wypadkowemu w ciągu poszczególnych miesięcy poprzedniego roku kalendarzowego i liczby miesięcy, przez które płatnik składek był w poprzednim roku zgłoszony w ZUS co najmniej 1 dzień.

Ustalając liczbę ubezpieczonych w ciągu miesiąca, daną osobę uwzględnia się jako jednego ubezpieczonego. Ponadto w liczbie ubezpieczonych uwzględnia się osoby, które (nawet przez cały miesiąc) pobierały wynagrodzenie chorobowe, zasiłek chorobowy lub świadczenie rehabilitacyjne albo zasiłek opiekuńczy. Natomiast nie uwzględnia się osób, które:

• podlegają ubezpieczeniom społecznym, ale nie podlegają ubezpieczeniu wypadkowemu,
   
• cały miesiąc przebywały na urlopie bezpłatnym, wychowawczym, pobierały zasiłek macierzyński, zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego bądź odbywały zasadniczą służbę wojskową,
   
• mają za dany miesiąc rozliczane składki lub wykazywane świadczenia po ustaniu tytułu do ubezpieczeń społecznych (tj. w miesiącu, za który składany jest imienny raport miesięczny nie podlegają ubezpieczeniu wypadkowemu ani jeden dzień).

Liczbę ubezpieczonych zaokrągla się do jedności w górę, jeśli końcówka jest większa lub równa 0,5 lub w dół, jeśli jest mniejsza od 0,5.

W liczbie miesięcy uwzględnia się tylko te miesiące, w których płatnik był co najmniej jeden dzień płatnikiem składek na ubezpieczenie wypadkowe, tj. miesiące, w których co najmniej jeden ubezpieczony podlegał ubezpieczeniu wypadkowemu. Nie uwzględnia się zatem tych miesięcy, w których ani jedna osoba nie podlegała ubezpieczeniu wypadkowemu.

Odmienne zasady ustalania liczby ubezpieczonych dotyczą płatników składek zgłaszanych w ZUS w okresie od 1 stycznia danego roku do 31 marca następnego roku. Wówczas liczbę ubezpieczonych ustala się na podstawie liczby ubezpieczonych podlegających zgłoszeniu do ubezpieczenia wypadkowego w ciągu miesiąca kalendarzowego, od którego płatnik składek został zgłoszony w ZUS. Zasadę tę stosuje się w przypadku płatników, którzy:

• są zgłaszani po raz pierwszy w ZUS, z zastrzeżeniem że przy ustalaniu liczby ubezpieczonych bierze się pod uwagę miesiąc, w którym ubezpieczeniu wypadkowemu podlega pierwszy ubezpieczony,
   
• w poprzednim roku kalendarzowym nie byli płatnikami składek na ubezpieczenie wypadkowe, tj. byli zarejestrowani w ZUS, ale w ciągu poszczególnych miesięcy poprzedniego roku nie zgłaszali ani jednej osoby do tego ubezpieczenia,
   
• zostali skreśleni z krajowego rejestru podmiotów gospodarki narodowej REGON na dzień 31 grudnia poprzedniego roku.

Od 1 kwietnia br. 2018 r. najwyższa stopa procentowa składki wypadkowej wynosi 3,33%, stąd 50% to 1,67%.

Osoba prowadząca działalność gospodarczą opłaca składki ZUS tylko za siebie. W roku składkowym 2017/2018 składkę wypadkową opłacała w wysokości 1,80% podstawy wymiaru, natomiast w roku składkowym 2018/2019 składkę tę opłaca w wysokości 1,67%.

Natomiast płatnicy składek podlegający wpisowi do rejestru REGON, którzy zgłaszali do ubezpieczenia wypadkowego co najmniej 10 ubezpieczonych i nie mieli obowiązku przekazania informacji ZUS IWA przez trzy kolejne, ostatnie lata kalendarzowe tj. za rok 2015, 2016, 2017, stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe ustalają w wysokości stopy procentowej określonej dla grupy działalności, do której należą (art. 33 ust. 1 ustawy wypadkowej). Grupę działalności ustalają na podstawie zaświadczenia o numerze identyfikacyjnym REGON. W zaświadczeniu tym podany jest rodzaj przeważającej działalności według Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD), do której zostali zaklasyfikowani. Płatnicy składek należą do grupy działalności ustalonej dla ich rodzaju działalności według PKD ujętego w rejestrze REGON w dniu 31 grudnia poprzedniego roku. Płatnicy składek zgłoszeni w ZUS w okresie od 1 stycznia danego roku do 31 marca następnego roku należą do grupy działalności ustalonej dla ich rodzaju działalności według PKD ujętego w rejestrze REGON w dniu, od którego są zgłoszeni w ZUS. Rodzaj przeważającej działalności oznaczony jest pięcioznakowym kodem alfanumerycznym. Płatnik składek na podstawie dwóch pierwszych cyfr tego kodu ustala do jakiej sekcji/działu został zaklasyfikowany zgodnie z przepisami rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 24 grudnia 2007 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD) - Dz. U. nr 251, poz. 1885 z późn. zm. Po ustaleniu sekcji/działu płatnik odczytuje z tabeli stanowiącej załącznik nr 2 do rozporządzenia z dnia 29 listopada 2002 r. stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe określoną dla grupy działalności, do której należy.

Przedsiębiorca w 2017 r. zgłaszał do ubezpieczenia wypadkowego 15 osób i nie złożył informacji ZUS IWA przez trzy kolejne, ostatnie lata kalendarzowe. W celu ustalenia stopy procentowej składki wypadkowej na okres od 1 kwietnia 2018 r. do 31 marca 2019 r.:

• ustalił na podstawie zaświadczenia o nadaniu numeru REGON rodzaj przeważającej działalności według PKD 2007, do której został zaklasyfikowany, tj. 10.71.Z - "Produkcja pieczywa; produkcja świeżych wyrobów ciastkarskich i ciastek",
   
• ustalił na podstawie dwóch pierwszych cyfr - 10, że został zaklasyfikowany do sekcji C - "Przetwórstwo przemysłowe", działu 10 - "Produkcja artykułów spożywczych",
   
• odczytał w tabeli stanowiącej załącznik nr 2 do rozporządzenia z dnia 29 listopada 2002 r. właściwą dla niego (C-10) stopę procentową składki wypadkowej; zgodnie z załącznikiem nr 2 ww. rozporządzenia wynosi ona 1,47%.

Spółka cywilna, która w 2017 r. zgłaszała do ubezpieczenia wypadkowego 14 ubezpieczonych, prowadzi działalność zaklasyfikowaną według PKD 2007 do sekcji F, dział 41. Spółka nie przekazała informacji ZUS IWA przez trzy kolejne, ostatnie lata kalendarzowe. Dlatego spółka stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe ustaliła samodzielnie w wysokości określonej dla grupy działalności, do której należy, tj. w wysokości 1,47%.

Każdy ze wspólników spółki jest zgłoszony jako płatnik składek wyłącznie na własne ubezpieczenia. Ponieważ dla każdego ze wspólników liczba ubezpieczonych wynosi 1 - stopa procentowa składki wypadkowej dla wspólników wynosi 1,67%.

Wspomnijmy, że samodzielnie stopę procentową składki wypadkowej ustalają również płatnicy niepodlegający wpisowi do rejestru REGON (bez względu na liczbę osób zgłoszonych do ubezpieczenia wypadkowego). Stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe ustalają w wysokości 50% najwyższej stopy procentowej ustalonej na dany rok składkowy dla grup działalności.

Ustalona dla danego płatnika składek stopa procentowa składki na ubezpieczenie wypadkowe obowiązuje przy wyliczaniu należnych składek za wszystkich ubezpieczonych zgłoszonych do ubezpieczenia wypadkowego przez tego płatnika, bez względu na tytuł ubezpieczenia.

Zgodnie z art. 3 ust. 6 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. z 2017 r. poz. 664 ze zm.), za pracowników wykonujących pracę w szczególnych warunkach uważa się także ubezpieczonych z tytułu działalności twórczej lub artystycznej tancerzy zawodowych, wykonujących po dniu wejścia w życie tej ustawy prace związane z bardzo ciężkim wysiłkiem fizycznym. Te osoby opłacają za siebie także składkę na Fundusz Emerytur Pomostowych (FEP). Przy czym dotyczy to osób urodzonych po 31 grudnia 1948 r. Stopa procentowa składki na FEP wynosi 1,5% podstawy wymiaru. Podstawę wymiaru składki na FEP stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, określona w art. 18 ust. 8 ustawy o sus. Przy ustalaniu podstawy wymiaru składki na FEP stosuje się jej ograniczenie do rocznej kwoty granicznej.