Umowa o dzieło zawarta z emerytem lub rencistą

Wykonywanie samodzielnej umowy o dzieło, w tym również przez osobę posiadającą ustalone prawo do emerytury lub renty, nie skutkuje powstaniem w stosunku do niej obowiązku żadnych ubezpieczeń w ZUS. Umowa taka powoduje obowiązek ubezpieczeniowy w dwóch ściśle określonych przypadkach. Mianowicie, ma to miejsce wtedy, gdy jest ona zawarta z:

• pracodawcą, z którym wykonawca dzieła pozostaje równocześnie w stosunku pracy

lub

• innym podmiotem, lecz wykonywana jest na rzecz własnego pracodawcy.

Takie uregulowanie wynika z art. 9 ust. 4b ustawy systemowej.

Pracę na etacie w naszej firmie podjęła osoba mająca ustalone prawo do emerytury (kobieta w wieku 62 lat). Od 1 lipca br. zamierzamy dodatkowo zawrzeć z nią umowę o dzieło. Czy zawarcie takiej umowy będzie powodował obowiązek ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego w ZUS?

TAK. Umowa o dzieło zawarta z własnym pracownikiem (w tym też z emerytem) stanowi dla niego obowiązek wszystkich ubezpieczeń w ZUS. Fakt posiadania przez pracownika ustalonego prawa do emerytury nie ma tu żadnego znaczenia.

Osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, wykonująca u własnego pracodawcy umowę o dzieło, jest - dla celów ubezpieczeń w ZUS - traktowana jako pracownik. Jest to rozszerzona definicja pracownika (oczywiście tylko dla celów ZUS), wynikająca z art. 8 ust. 2a ustawy systemowej. Oznacza to, że z tytułu umowy o dzieło zawartej z własnym pracodawcą pracownik ją wykonujący podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu na zasadach obowiązujących osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę.

Pracodawca, który zawiera z własnym pracownikiem umowę o dzieło, nie przekazuje do ZUS żadnego dodatkowego zgłoszenia tej osoby do ubezpieczeń. W podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracownika wykonującego równocześnie umowę o dzieło pracodawca uwzględnia wynagrodzenie zarówno z umowy o pracę, jak i wynagrodzenie z tytułu umowy o dzieło uzyskane przez niego w danym miesiącu. O ile jednak składki społeczne nalicza od łącznego oskładkowanego przychodu osiągniętego przez niego w tym miesiącu (tj. w którym dokonano obu wypłat wynagrodzeń), to składkę zdrowotną pracodawca nalicza osobno od przychodu z pracy na etacie i osobno od należności z tytułu umowy o dzieło (odpowiednio pomniejszonych o składki społeczne finansowane przez ubezpieczonego). Tak wyliczone składki ubezpieczeniowe za pracownika wykazuje się w jednym bloku imiennego raportu miesięcznego ZUS RCA, z pracowniczym kodem tytułu ubezpieczenia 01 10 1 X. Podstawę wymiaru składki zdrowotnej wykazuje w nim w łącznej kwocie (tj. z obu umów) oraz podaje łączną wartość składki zdrowotnej.