Odpoczynek tygodniowy

Obok przysługujących kierowcom przerw w jeździe i w czasie pracy przypadających podczas dnia pracy oraz odpoczynków przysługujących po każdym dniu pracy kierowcy wykorzystują odpoczynek tygodniowy. U kierowców podlegających pod przepisy rozporządzenia (WE) nr 561/2006 lub Umowy AETR odpoczynek tygodniowy powinien obejmować 45 godzin, są jednak kierowcy, którzy korzystają z 35 godzin odpoczynku tygodniowego, a w niektórych przypadkach odpoczynek tygodniowy może zostać skrócony nawet do 24 godzin.

Odpoczynek tygodniowy w UE i poza UE

W przewozach wykonywanych na obszarze Unii Europejskiej oraz częściowo poza UE, przez pojazdy, do których stosuje się przepisy rozporządzenia (WE) nr 561/2006 lub Umowy AETR gwarantowany kierowcom regularny odpoczynek tygodniowy wynosi 45 godzin. Odpoczynek ten rozpoczyna się nie później niż po 6 okresach 24-godzinnych od zakończenia korzystania z poprzedniego odpoczynku tygodniowego. W efekcie pomiędzy dwoma odpoczynkami tygodniowymi może wystąpić maksymalnie 6 kolejnych dni pracy. Nie ma znaczenia dzień tygodnia, w jakim przypadał będzie odpoczynek tygodniowy, gdyż przepisy nie wymagają, by nastąpiło to w niedzielę. Terminy korzystania z odpoczynków tygodniowych można więc dostosować do układu zadań przewozowych.

Realizując przewóz międzynarodowy kierowca prowadził pojazd od środy do poniedziałku. Po tym okresie musi skorzystać z odpoczynku tygodniowego przypadającego we wtorek i środę skoro prowadził pojazd przez 6 kolejnych dni, a więc maksymalnie dopuszczalną ilość czasu. Po jego wykorzystaniu może ponownie prowadzić przez 6 dni, czyli od czwartku do wtorku, po czym musi wykorzystać kolejny odpoczynek tygodniowy.

Poza regularnymi, 45-godzinnymi odpoczynkami tygodniowymi kierowca może korzystać z odpoczynków skróconych. Odpoczynek regularny można skrócić maksymalnie o 21 godzin, więc minimalna długość odpoczynku skróconego to 24 godziny. W zależności od potrzeb przewozowych i układu zadania odpoczynek skrócony może obejmować od 24 godzin do 44 godzin 59 minut.

W trzecim tygodniu marca kierowca skorzystał z 45 godzin odpoczynku, a w kolejnym tygodniu wykonywał przewóz do Portugalii, więc odpoczynek tygodniowy musiał wykorzystać w trasie skracając go do 25 godzin. W następnym tygodniu pracodawca dostał pilne zlecenie przewozowe do Wielkiej Brytanii, którego wykonanie na czas wymagało skrócenia odpoczynku do 24 godzin. Zadania tego nie może jednak wykonać ten sam kierowca, gdyż w poprzednim tygodniu korzystał on ze skróconego odpoczynku tygodniowego, więc musi zgodnie z przepisami mieć w nadchodzącym tygodniu zapewnione 45 godzin odpoczynku tygodniowego. Nie wolno mu skrócić odpoczynku tygodniowego w dwóch następujących po sobie tygodniach, więc to zadanie trzeba będzie zlecić innemu kierowcy, ewentualnie zaplanować je tak, aby kierowca skorzystał w trasie z regularnego odpoczynku poza kabiną pojazdu (np. w motelu).

Skrócenie odpoczynku tygodniowego wymaga, w przeciwieństwie do odpoczynku dobowego, rekompensaty dla kierowcy w formie równoważnego okresu odpoczynku. Musi on zostać udzielony przed końcem trzeciego tygodnia przypadającego po tygodniu, w którym kierowca wykorzystał skrócony odpoczynek. Zrównoważenie odpoczynku wymaga udzielenia kierowcy dodatkowego odpoczynku odpowiadającego liczbie godzin, których zabrakło do 45 godzin w wyniku skrócenia odpoczynku, a taki równoważny okres odpoczynku dołącza się do innego odpoczynku obejmującego co najmniej 9 godzin. W efekcie odpoczynek równoważny może zostać udzielony np. łącznie ze skróconym odpoczynkiem dziennym.

W tygodniu od 4 do 10 marca 2019 r. kierowca wykorzystał 27 godzin odpoczynku tygodniowego. Równoważny okres odpoczynku należy mu więc udzielić najpóźniej do 31 marca 2019 r. W tej dacie kończy się trzeci tydzień przypadający po tygodniu, w którym odpoczynek został skrócony (I tydzień: 11-17 marca, II tydzień: 18-24 marca, III tydzień: 25-31 marca). Odpoczynek skrócono o 18 godzin, więc taki okres należy oddać kierowcy. Jeśli oddajemy go dołączając do regularnego odpoczynku tygodniowego, powinien on obejmować minimum 63 godziny, a w przypadku odbioru odpoczynku równoważnego wraz ze skróconym 24-godzinnym odpoczynkiem tygodniowym minimum 42 godziny. Można go udzielić łącznie z odpoczynkiem dziennym, zapewniając kierowcy dodatkowy dzień wolny od pracy, gdyż okres odpoczynku wyniesie w takich okolicznościach od 27 godzin (9 godz. + 18 godz.) do 29 godzin (11 godz. + 18 godz.).

Odpoczynek tygodniowy może przypaść na przełomie dwóch tygodni, a w takim przypadku możemy go zaliczyć do dowolnego z nich, ale nie do obu. Jeśli np. odpoczynek tygodniowy rozpocznie się w sobotę po południu, a zakończy w poniedziałek, można go zaliczyć w całości do poprzedniego tygodnia, lub zadecydować o przypisaniu go do rozpoczętego tygodnia. Wybór pierwszego rozwiązania pośrednio skutkuje skróceniem o te kilka, kilkanaście godzin odpoczynku przypadającego na astronomiczną dobę poniedziałkową dopiero rozpoczętego tygodnia. Z drugiej strony może być to jedyna opcja, aby zapewnić przestrzeganie przepisów o odpoczynkach tygodniowych.

W tygodniu pomiędzy 18-24 lutego 2019 r. kierowca pokonał kilka krajowych tras i skorzystał z 36-godzinnego odpoczynku tygodniowego. W ostatnich dniach tego tygodnia przewoźnik otrzymał zlecenie na przewóz do Moskwy rozpoczynający się 26 lutego, w trakcie którego kierowca musiałby wykorzystać odpoczynek tygodniowy w Moskwie, oczekując na załadunek towaru. Kierowca nie będzie mógł skorzystać w Moskwie z odpoczynku tygodniowego w pojeździe, gdyż w tygodniu między 25 lutego i 3 marca musi wykorzystać regularny 45-godzinny odpoczynek tygodniowy, którego nie można wykorzystywać w pojeździe. Planując to zadanie przewozowe przewoźnik powinien więc uwzględnić konieczność zapewnienia kierowcy noclegu w Moskwie w hotelu lub w warunkach zbliżonych do hotelowych.

Odstępstwo od zasad korzystania z odpoczynków tygodniowych jest możliwe w przypadku, gdy kierowca wykonuje pojedynczą usługę okazjonalną w międzynarodowym przewozie osób. W praktyce mogą z niego skorzystać kierowcy zatrudnieni w biurach podróży lub obsługujący zagraniczne wycieczki. Kierowca wykonujący międzynarodowy przewóz osób może odłożyć tygodniowy okres odpoczynku o maksimum 12 kolejnych okresów dwudziestoczterogodzinnych po poprzednim regularnym tygodniowym okresie odpoczynku, pod warunkiem że:

• usługa trwa co najmniej 24 kolejne godziny w państwie członkowskim lub państwie trzecim, do którego zastosowania ma rozporządzenie (WE) nr 561/2006 lub Umowa AETR, innym niż państwo, w którym rozpoczęło się świadczenie usługi,
   
• po skorzystaniu z odstępstwa kierowca korzysta z:
   
• dwóch regularnych tygodniowych okresów odpoczynku, albo
   
• jednego regularnego tygodniowego okresu odpoczynku i jednego skróconego tygodniowego okresu odpoczynku trwającego co najmniej 24 godziny; skrócenie jest jednak rekompensowane równoważnym okresem odpoczynku wykorzystywanym jednorazowo przed końcem trzeciego tygodnia po zakończeniu okresu odstępstwa,
   
• pojazd jest wyposażony w urządzenie rejestrujące, oraz
   
• w przypadku prowadzenia pojazdu w godzinach od 22⁰⁰ do 6⁰⁰, pojazd obsługuje kilku kierowców lub okres prowadzenia pojazdu, po którym kierowca musi skorzystać z 45 minut przerwy zostaje skrócony do trzech godzin.

Odpoczynki dla kierowców - pracowników

Ustawa o czasie pracy kierowców nie odbiega w zakresie wymaganej długości odpoczynku tygodniowego kierowców od norm Kodeksu pracy. Podobnie jak pozostali pracownicy, kierowcy mają prawo do odpoczynku tygodniowego trwającego nieprzerwanie 35 godzin (art. 14 ust. 2 ustawy o czasie pracy kierowców). Z takich gwarantowanych okresów odpoczynku korzystają kierowcy wykonujący przewozy wyłączone spod stosowania przepisów rozporządzenia (WE) nr 561/2006 i Umowy AETR. Jeśli jednak kierowca prowadzi pojazd o dopuszczalnej masie całkowitej przekraczającej 3,5 tony lub przystosowany do przewozu więcej niż 9 osób łącznie z kierowcą, ma prawo do dłuższych, 45-godzinnych odpoczynków, zgodnie z korzystniejszymi w tym względzie przepisami rozporządzenia (WE) nr 561/2006 lub Umowy AETR.

Ustawa o czasie pracy kierowców nie narusza postanowień zawartych w rozporządzeniu (WE) nr 561/2006 i Umowie AETR, więc ww. przepisy międzynarodowe mają pierwszeństwo stosowania (art. 3 ustawy o czasie pracy kierowców). W efekcie udzielenie kierowcy pojazdu, do którego stosuje się rozporządzenie (WE) nr 561/2006 lub Umowę AETR, 35-godzinnego odpoczynku tygodniowego wymaga zrównoważenia brakujących 10 godzin do końca trzeciego tygodnia licząc od tygodnia, w którym doszło do skrócenia odpoczynku.

Zatem 35-godzinne odpoczynki tygodniowe mogą zostać skrócone do minimum 24 godzin w przypadkach:

• wymagających od kierowcy podjęcia działań służących ochronie życia lub zdrowia ludzkiego oraz mienia względnie usunięcia awarii, oraz
   
• zmiany pory wykonywania przez kierowcę pracy w związku z przejściem na inną zmianę, zgodnie z ustalonym rozkładem czasu pracy (art. 14 ust. 3 ustawy o czasie pracy kierowców).

Przedstawione zasady wykorzystywania odpoczynku tygodniowego mają zastosowanie wobec kierowców autobusów zatrudnionych w przewozach regularnych osób na trasach do 50 km (art. 31c ustawy o czasie pracy kierowców). W tym kontekście istotną różnicą względem pozostałych kierowców wyłączonych spod stosowania rozporządzenia (WE) nr 561/2006 i Umowy AETR jest to, że ich okres odpoczynku tygodniowego musi przypadać najpóźniej po sześciu 24-godzinnych okresach od zakończenia poprzedniego okresu odpoczynku tygodniowego. Podobnego wymogu nie wprowadzono w art. 14 ustawy o czasie pracy kierowców, więc u pozostałych kierowców wykorzystujących odpoczynki tygodniowe na przedstawionych zasadach pomiędzy dwoma okresami odpoczynku tygodniowego, można zaplanować nawet 10 dni pracy.

Osobisty kierowca prezesa spółki wykonuje przewozy samochodem osobowym. Może on mieć zaplanowane okresy pracy i odpoczynki tygodniowe w sposób następujący:

• 4-5 marca 2019 r. - odpoczynek tygodniowy,
   
• 6-15 marca 2019 r. - praca,
   
• 16-17 marca 2019 r. - odpoczynek tygodniowy.

W analizowanym okresie przypadają dwa tygodnie, tj. 4-10 marca oraz 11-17 marca, a więc kierowca powinien mieć zapewnione dwa odpoczynki tygodniowe. Kierowca nie podlega pod przepisy rozporządzenia (WE) nr 561/2006 i Umowy AETR, ani nie pracuje w przewozach regularnych osób na trasach do 50 km, nie ma więc wymogu, aby jego odpoczynek tygodniowy przypadał po 6 dniach od zakończenia poprzedniego. Pozwala to w jednym tygodniu zaplanować kierowcy odpoczynek tygodniowy na początku, a w kolejnym na końcu tygodnia. Gdyby powyższy kierowca pracował w przewozach regularnych o trasach do 50 km, to drugi odpoczynek tygodniowy musiałby się rozpocząć nie później niż 11 marca.

Zestawienie wszystkich długości odpoczynków tygodniowych ze wskazaniem na możliwości ich skracania zawiera tabela poniżej.