Ocena ryzyka zawodowego

Obowiązkiem pracodawcy jest ocena ryzyka zawodowego związanego z wykonywaną pracą (art. 226 K.p.). Ryzyko zawodowe jest definiowane jako prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanych zdarzeń związanych z wykonywaną pracą, powodujących straty. Zalicza się do nich w szczególności wystąpienie u pracowników niekorzystnych skutków zdrowotnych będących wynikiem zagrożeń zawodowych występujących w ich środowisku pracy (§ 2 pkt 7 rozporządzenia w sprawie bhp). Z obowiązkiem dokonania oceny ryzyka zawodowego związany jest wymóg dokumentowania tego ryzyka oraz:

• stosowania niezbędnych środków profilaktycznych zmniejszających ryzyko,
   
• informowania pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami.

Wyniki oceny ryzyka zawodowego mogą być przekazywane np. w formie informacji wywieszonej na tablicy ogłoszeń czy wręczanej indywidualnie pracownikowi. Wspomniana informacja powinna obejmować dane o:

• rodzaju i poziomie czynników szkodliwych i uciążliwych dla zdrowia,
   
• chorobach zawodowych, na które narażony jest pracownik,
   
• metodach ochrony przed zagrożeniami.

Pracodawca ma obowiązek konsultowania z pracownikami lub ich przedstawicielami działań mających związek z bezpieczeństwem pracy, w tym dotyczących oceny ryzyka zawodowego.

Oceniając ryzyko zawodowe, pracodawca dokonuje inspekcji stanowisk pracy, zwracając szczególną uwagę na:

• ruchome elementy maszyn i urządzeń,
   
• powierzchnie, na których istnieje możliwość poślizgnięcia się lub upadku,
   
• ostre krawędzie, wystające elementy, położenie stanowiska pracy na wysokości,
   
• urządzenia pod ciśnieniem, wysoką lub niską temperaturę powietrza, wysoką temperaturę obrabianych powierzchni,
   
• stan oświetlenia, stan instalacji i urządzeń elektrycznych,
   
• pyły, hałas, używanie pojazdów, używanie substancji chemicznych,
   
• pożary, wybuchy, obciążenie fizyczne i psychiczne itd.

Proces przeprowadzania ryzyka zawodowego można usystematyzować według pewnych etapów. Według Polskiej Normy pierwszym krokiem do przeprowadzenia oceny ryzyka jest zebranie informacji potrzebnych do realizacji tego celu. Następnie powinna nastąpić identyfikacja możliwych zagrożeń na stanowisku pracy. Kolejnym etapem jest oszacowanie ryzyka zawodowego, które polega na ustaleniu prawdopodobieństwa wystąpienia zagrożeń dla zdrowia i życia pracowników, następstw tych zagrożeń oraz wagi tych następstw. Po tym etapie następuje wyznaczenie przez pracodawcę dopuszczalności ryzyka zawodowego - przeprowadzane w oparciu o obowiązujące przepisy prawne i inne dokumenty normatywne, ewentualnie w odniesieniu do zakładowych kryteriów dopuszczalności ryzyka zawodowego (o ile są bardziej wymagające niż ustawowe).

W zależności od ustaleń poczynionych na wymienionych etapach pracodawca powinien ocenić, czy są potrzebne działania korygujące i (lub) zapobiegawcze. Jeżeli tak, konieczne jest opracowanie planu tych działań oraz realizacja planu. Jeśli zaś działania korygujące i (lub) zapobiegawcze nie są konieczne, pracodawca może poprzestać na przeprowadzaniu okresowych ocen ryzyka zawodowego.