Potwierdzenie niezdolności do pracy ubezpieczonego

Niezdolność do pracy ubezpieczonego z powodu choroby, jego pobyt w szpitalu albo konieczność sprawowania przez ubezpieczonego opieki nad chorym członkiem rodziny, musi być dla celów uzyskania należnego świadczenia potwierdzona stosownym zaświadczeniem lekarskim. Dokument ten, wystawiany obecnie niemal wyłącznie w formie elektronicznej, powinien zawierać odpowiednie dane i informacje pozwalające na ustalenie prawa do świadczenia oraz jego wysokości.

Formy zwolnienia lekarskiego

Przy ustalaniu prawa do:

• zasiłku chorobowego (odpowiednio wynagrodzenia chorobowego, wypłacanego pracownikom na podstawie art. 92 Kodeksu pracy - Dz. U. z 2019 r. poz. 1040 ze zm.) albo
   
• zasiłku opiekuńczego

oraz wysokości danego świadczenia, dowodem stwierdzającym odpowiednio:

• czasową niezdolność do pracy z powodu choroby, pobytu w szpitalu albo innym zakładzie leczniczym podmiotu leczniczego wykonującego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne lub
   
• konieczność osobistego sprawowania opieki nad chorym członkiem rodziny,

jest:

• zaświadczenie lekarskie wystawione w formie dokumentu elektronicznego, czyli tzw. e-zwolnienie, lub 
   
• wydruk wystawionego zaświadczenia lekarskiego z systemu teleinformatycznego, tzw. wydruk e-zwolnienia albo 
   
• zaświadczenie lekarskie wystawione na formularzu zaświadczenia lekarskiego wydrukowanym z systemu teleinformatycznego, tzw. zaświadczenie wystawione w trybie alternatywnym.

Wydruk e-zwolnienia wydawany jest ubezpieczonemu na jego żądanie oraz w przypadku, gdy z informacji udostępnionych na profilu informacyjnym wystawiającego zaświadczenie lekarskie wynika, że płatnik składek nie posiada profilu informacyjnego płatnika składek.

Natomiast zaświadczenie wystawiane w trybie alternatywnym przekazywane jest ubezpieczonemu, jeśli wystawienie zaświadczenia lekarskiego w formie dokumentu elektronicznego nie jest możliwe, w szczególności w przypadku braku możliwości dostępu do internetu lub braku możliwości odpowiedniego podpisania elektronicznego zaświadczenia lekarskiego.

Podpis wystawiającego

Wymienione wcześniej dokumenty powinny być opatrzone odpowiednio:

• e-zwolnienie - kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo z wykorzystaniem sposobu potwierdzania pochodzenia oraz integralności danych dostępnego w systemie teleinformatycznym udostępnionym bezpłatnie przez ZUS,
   
• wydruk e-zwolnienia oraz zaświadczenie wystawione w trybie alternatywnym - podpisem i pieczątką wystawiającego.

Niezbędne dane i informacje

Zaświadczenie lekarskie, wystawiane zgodnie ze wzorem ustalonym przez ZUS, musi zawierać dane i informacje określone w art. 55 ust. 3 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2019 r. poz. 645 ze zm.), zwanej ustawą zasiłkową (patrz ramka).

Przy czym część z nich jest bezwzględnie wymagana, a część powinna być podana po zaistnieniu określonych okoliczności. Natomiast jedna z informacji, tj. numer statystyczny choroby ubezpieczonego, nie powinien być widoczny na:

• zaświadczeniu w wersji elektronicznej udostępnionej na profilu płatnika składek oraz
   
• wydruku e-zwolnienia lub zaświadczeniu wystawionym w trybie alternatywnym przekazywanym ubezpieczonemu.

W razie potrzeby (np. dla celów ustalenia okresu zasiłkowego) dostęp do numeru statystycznego choroby ma wystawiający zaświadczenie lekarskie oraz ZUS.

Szczegółowy tryb i sposób orzekania o czasowej niezdolności do pracy, wystawiania zaświadczenia lekarskiego oraz sprostowania błędu w zaświadczeniu lekarskim określa wydane w tej sprawie rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej (Dz. U. z 2015 r. poz. 2013).

Podstawę do ustalenia prawa do świadczenia oraz jego wysokości stanowi prawidłowo wystawione zaświadczenie lekarskie.

Wymagana kontrola formalna

Zaświadczenia lekarskie podlegają m.in. kontroli formalnej, dokonywanej przez ZUS oraz płatników składek uprawnionych do wypłaty świadczeń swoim ubezpieczonym.

Polega ona na sprawdzeniu, czy zaświadczenie:

• nie zostało sfałszowane - gdy zachodzi takie podejrzenie, należy wystąpić do lekarza leczącego o wyjaśnienie sprawy,
   
• zostało wydane zgodnie z przepisami w sprawie zasad i trybu wystawiania zaświadczeń lekarskich - w razie wątpliwości w tym zakresie płatnik składek powinien wystąpić o wyjaśnienie sprawy do ZUS.

Kwestię tę reguluje art. 68 ustawy zasiłkowej oraz § 1 ust. 2 i § 2-4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie szczegółowych zasad i trybu kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy oraz formalnej kontroli zaświadczeń lekarskich (Dz. U. z 1999 r. nr 65, poz. 743).

Po stwierdzeniu błędu

W przypadku gdy w zaświadczeniu lekarskim został popełniony błąd w jego treści, w szczególności dotyczący danych:

• o niezdolności do pracy,
   
• osoby ubezpieczonej lub osoby, nad którą ma być sprawowana opieka, lub
   
• płatnika składek,

powinna być wdrożona procedura określona w art. 58a ustawy zasiłkowej, polegająca na sprostowaniu tego błędu.

Jeżeli błąd w zaświadczeniu ma wpływ na prawo do przyznanego zasiłku lub jego wysokość, ZUS wydaje decyzję o braku prawa do zasiłku lub o zmianie jego wysokości. Przy czym w przypadku, gdy do wypłaty zasiłku jest zobowiązany płatnik składek, decyzja jest wydawana na wniosek tego płatnika lub ubezpieczonego.