Brak obowiązku uzyskania wpisu nowego oświadczenia

Generalnie zmiana warunków zapisanych w zarejestrowanym oświadczeniu powoduje konieczność uzyskania wpisu do ewidencji nowego oświadczenia odpowiadającego zmienionym okolicznościowym. Wynika to a contrario z art. 88z ust. 12 ustawy o promocji zatrudnienia. Przepis ten wskazuje bowiem sytuacje, w których nie ma obowiązku uzyskania wpisu nowego oświadczenia. Wystarczy dotychczasowy dokument w razie:

• zmiany siedziby lub miejsca stałego pobytu, nazwy lub formy prawnej podmiotu powierzającego wykonywanie pracy cudzoziemcowi lub przejęcie zakładu pracy lub jego części przez innego pracodawcę,
   
• przejścia zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę,
   
• zawarcia między zatrudniającym i cudzoziemcem umowy o pracę zamiast umowy cywilnoprawnej,
   
• skierowania cudzoziemca będącego pracownikiem tymczasowym do innego pracodawcy użytkownika, niż określony w oświadczeniu, jeżeli nie zmieniły się dane dotyczące pracy oferowanej cudzoziemcowi określone w oświadczeniu, z wyjątkiem miejsca wykonywania pracy.

Firma A jest w całości przejmowana z dniem 10 lutego 2020 r. przez firmę B wraz z pracownikami, którzy przechodzą do nowego pracodawcy w trybie art. 23¹ K.p. Wśród nich jest kilka osób z Ukrainy i Białorusi, pracujących na podstawie oświadczeń o powierzeniu wykonywania pracy wpisanych do ewidencji, których ważność wygaśnie z końcem maja 2020 r. Do tego czasu dokumenty te są wystarczającą podstawą wykonywania pracy. Następnie będzie konieczne uzyskanie zezwolenia na pracę lub oczekiwanie na możliwość ubiegania się o wpis nowego oświadczenia, co będzie dopuszczalne od początku kolejnego okresu 12-miesięcznego.

Zatrudniający nie ma obowiązku rejestracji nowego oświadczenia w sytuacji, gdy dotychczasowe straciło ważność, a nadal wiąże go umowa o pracę z pracownicą (w tym tymczasową), która została przedłużona do dnia porodu, zgodnie z art. 177 § 3 K.p. i art. 13 ust. 3 ustawy z dnia 9 lipca 2003 r. o zatrudnianiu pracowników tymczasowych (Dz. U. z 2019 r. poz. 1563). Brak aktualnego dokumentu legalizującego pracę w Polsce nie wpływa bowiem na ważność i trwałość stosunku pracy. Powoduje natomiast, że zobowiązanie cudzoziemca do faktycznego świadczenia pracy wygasa (art. 88g ust. 1 ustawy o promocji zatrudnienia). Z kolei to wywołuje efekt dla zatrudniającego w postaci braku obowiązku wypłaty wynagrodzenia (art. 80 K.p. i art. 5 ustawy o pracownikach tymczasowych). Taką interpretację potwierdziło Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w stanowisku z 20 listopada 2017 r. (udostępnionemu naszemu Wydawnictwu 17 stycznia 2018 r.). Resort odniósł się w nim tak do oświadczeń, jak i do zezwoleń na pracę, których zatrudniający też nie mają obowiązku przedłużania w przedstawionych okolicznościach.

Białorusinka mająca status pracownicy tymczasowej i posiadająca co najmniej 2-miesięczny okres skierowania do świadczenia tej pracy zaszła w ciążę, w związku z czym jej umowa o pracę przedłużyła się automatycznie do dnia porodu. Niestety po miesiącu straciło ważność oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy, a zatrudniająca ją agencja pracy tymczasowej nie mogła złożyć kolejnego z powodu wyczerpania limitu maksymalnego okresu pracy w tym trybie i nie zamierzała występować o zezwolenie na pracę dla tej pracownicy. W rezultacie jej zobowiązanie do świadczenia pracy wygasło. Miała zatem do wyboru: pozostawanie w stosunku pracy bez wynagrodzenia lub otrzymując zasiłek chorobowy, jeśli zaczęłaby korzystać ze zwolnienia lekarskiego albo wykonywanie pracy w przedłużonym okresie na podstawie zezwolenia na pobyt i pracę, jeśliby o nie zawnioskowała i je otrzymała.

Jeżeli w przedłużonym okresie trwania umowy o pracę cudzoziemka chce świadczyć pracę, a zatrudniający pozostaje bierny w sprawie dokumentu legalizującego tę pracę, może wystąpić o zezwolenie na pobyt i pracę. Na takie działanie pozwala art. 114 i 120 ustawy o cudzoziemcach.

W sytuacji, gdy zatrudniający złoży wniosek o wydanie zezwolenia na pracę (poprawnie wypełniony i z kompletem załączników), na tym samym stanowisku na podstawie umowy o pracę, przed upływem daty zakończenia pracy wskazanej w oświadczeniu i na warunkach nie gorszych niż w nim określone od dnia upływu ważności tego oświadczenia do dnia wydania zezwolenia na pracę lub doręczenia decyzji odmownej w tej sprawie, praca cudzoziemca będzie traktowana jako legalna. Warunek jest taki, żeby podmiot powierzający pracę zatrudniał cudzoziemca nie krócej niż 3 miesiące (art. 88za ust. 1 ustawy o promocji zatrudnienia).

Uwaga! Zmiana miejsca wykonywania pracy wpisanego do oświadczenia będzie wymagała zarejestrowania przez zatrudniającego nowego oświadczenia. Takie stanowisko potwierdziło Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w odpowiedzi na pytania naszego Wydawnictwa w piśmie otrzymanym przez nas 8 marca 2018 r. (stanowisko to opublikowaliśmy w UiPP nr 7/2018, str. 7-8). Resort pracy odniósł się również do wątpliwości co do sposobu określania miejsca wykonywania pracy w oświadczeniu. Oficjalny wzór tego dokumentu przewiduje bowiem jego wskazanie punktowe (adresowe) z dokładnością do gminy. Tymczasem według wytycznych Sądu Najwyższego zawartych w uchwale z 9 grudnia 2011 r. (sygn. akt II PZP 3/11, OSNP 2012/15-16/186), przepisy prawa pracy pozwalają na jego wyznaczenie również w sposób "obszarowy" w stosunku do:

• pracowników mobilnych, którzy wykonują pracę głównie poza zakładem pracy i jego siedzibą na określonym obszarze geograficznym, np. w granicach konkretnego województwa,
   
• pracowników budowlanych, którzy świadczą pracę w różnych miejscowościach, w których pracodawca realizuje inwestycje budowlane, ewentualnie ze wskazaniem obszaru ich położenia.

Ministerstwo przyznało, że to zawęża możliwości prawidłowego określenia miejsca wykonywania pracy. W celu naprawienia tej sytuacji w formularzu oświadczenia dostępnym do wypełnienia na witrynie www.praca.gov.pl została wprowadzona możliwość określenia miejsca wykonywania pracy cudzoziemca w sposób opisowy - pracodawca może wpisać to miejsce w specjalnym polu tekstowym.