Zapewnienie odpoczynku dobowego i tygodniowego w systemie równoważnym

Odpoczynek dobowy

Pracownikowi przysługuje w każdej dobie prawo do co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku (art. 132 § 1 K.p.). Wyjątek od tej zasady dotyczy:

• pracowników zarządzających w imieniu pracodawcy zakładem pracy,
   
• pracowników biorących udział w akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii.

W tych dwóch przypadkach pracownikowi przysługuje, w okresie rozliczeniowym, równoważny okres odpoczynku (art. 132 § 3 K.p.). Jednak z przepisów nie wynika sposób udzielenia tego równoważnego odpoczynku. Różne stanowiska w tej kwestii zajmuje Departament Prawa Pracy Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej i Państwowa Inspekcja Pracy. Ministerstwo w piśmie, znak: DPR-III-079-575/TW/07, uznało że: "(...) równoważny okres odpoczynku powinien być udzielany bezpośrednio po ostatnim okresie wykonywania pracy w danej dobie (która narusza odpoczynek dobowy) w wymiarze, który dopełni okres odpoczynku po zakończeniu pracy do 11 godzin. Oznacza to, że pracownik będzie mógł podjąć pracę w następnej dobie dopiero po upływie kolejnych 11 godzin od zakończenia pracy w poprzedniej dobie. (...)".

Z kolei Główny Inspektorat Pracy w piśmie znak: GNP/401/4560-461/07/PE stwierdził, że obowiązek zrównoważenia skróconego w danej dobie 11-godzinnego odpoczynku polega na przedłużeniu takiego odpoczynku w innej dobie, o tyle godzin, o ile został on skrócony. Nie należy natomiast udzielać czasu wolnego czy też dnia wolnego od pracy.

System równoważny polega zasadniczo na możliwości przedłużenia dobowego wymiaru czasu pracy do 12, 16 czy 24 godzin. Tylko przy przedłużeniu dobowego wymiaru czasu pracy do 12 godzin dopuszczalne jest zapewnienie 11-godzinnego odpoczynku dobowego (art. 135 § 1 K.p.). Natomiast w systemie równoważnym stosowanym:

• do zatrudnionych przy pracach polegających na dozorze urządzeń lub związanych z częściowym pozostawaniem w pogotowiu do pracy, dopuszczającym przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy do 16 godzin,
   
• do pracowników przy pilnowaniu mienia lub ochronie osób, a także pracowników zakładowych straży pożarnych i zakładowych służb ratowniczych, w którym dopuszczalne jest przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy do 24 godzin,

pracownikowi przysługuje, bezpośrednio po każdym okresie wykonywania pracy w przedłużonym dobowym wymiarze czasu pracy, odpoczynek w wymiarze odpowiadającym co najmniej liczbie przepracowanych godzin, niezależnie od odpoczynku tygodniowego.

Odpoczynek tygodniowy

Pracownikowi w każdym tygodniu przysługuje prawo do co najmniej 35 godzin nieprzerwanego odpoczynku, obejmującego co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku dobowego (art. 133 § 1 K.p.).

Odpoczynek tygodniowy powinien przypadać w niedzielę. W przypadkach wykonywania pracy dozwolonej w niedzielę, odpoczynek ten może przypadać w innym dniu niż niedziela.

Niektóre grupy zatrudnionych mogą mieć skrócony okres odpoczynku tygodniowego. Nie może on jednak trwać dla nich krócej niż 24 godziny (art. 133 § 2 K.p.).