Wydłużenie prawa do świadczeń i zachowanie ważności orzeczeń o niepełnosprawności

Katalog świadczeń, do których prawo zostało uzależnione od niezdolności do samodzielnej egzystencji jest bardzo bogaty. W związku z zapobieganiem COVID-19 ustawodawca wprowadził uregulowania pozwalające na wydłużenie prawa do świadczeń oraz zachowanie ważności orzeczeń o niepełnosprawności.

Prawo do świadczeń

Z przyczyn związanych z przeciwdziałaniem COVID-19, m.in. orzeczenie o:

• całkowitej niezdolności do pracy i niezdolności do samodzielnej egzystencji, 
   
• niezdolności do samodzielnej egzystencji, 

wydane na czas określony na podstawie przepisów m.in. ustawy emerytalnej, którego ważność upływa w okresie:

• obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego/epidemii albo 
   
• 30 dni następujących po odwołaniu stanu zagrożenia epidemicznego lub epidemii,

zachowuje ważność przez okres kolejnych 3 miesięcy od dnia upływu terminu jego ważności.

Szczegółowo kwestię tę reguluje art. 15zc ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. z 2020 r. poz. 374 ze zm.), zwanej specustawą w sprawie COVID-19.

Wobec wydłużenia ważności orzeczeń ustawodawca doprecyzował, że prawo do świadczeń uzależnionych od stwierdzenia niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji ulega wydłużeniu do końca miesiąca kalendarzowego, w którym upłynie wydłużony termin ważności orzeczenia. We wskazanym zakresie ZUS został zwolniony z konieczności wydania decyzji.

Zasady dotyczące wydłużania ważności orzeczeń mają odpowiednie zastosowanie do orzeczeń, których termin ważności upłynął przed dniem wejścia w życie specustawy w sprawie COVID-19. Przy czym stanie się tak, jeśli:

• wniosek o ustalenie uprawnień do świadczenia na dalszy okres został złożony przed upływem terminu ważności tego orzeczenia i 
   
• nowe orzeczenie nie zostało wydane przed dniem wejścia w życie ustawy.

Jeżeli w wyniku późniejszego wydania orzeczenia okaże się, że w okresie, w którym nastąpiło wydłużenie prawa do świadczenia, przysługiwało prawo do tego świadczenia w wyższej wysokości, świadczenie przysługuje w odpowiednio podwyższonej wysokości od miesiąca, w którym powstało prawo do jego podwyższenia.

Zachowanie ważności orzeczeń

Niepełnosprawność osób potwierdzona jest np. orzeczeniem o zakwalifikowaniu przez organy orzekające do jednego z trzech stopni niepełnosprawności, tj. znacznego, umiarkowanego lub lekkiego. Stopień niepełnosprawności osoby zainteresowanej orzeka się na czas określony lub na stałe.

Z przyczyn związanych z przeciwdziałaniem COVID-19, orzeczenie o niepełnosprawności albo orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, wydane na czas określony na podstawie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, którego ważność:

• upłynęła w terminie do 90 dni przed dniem wejścia w życie specustawy w sprawie COVID-19, a więc od 9 grudnia 2019 r. do 7 marca 2020 r., pod warunkiem złożenia w tym terminie kolejnego wniosku o wydanie orzeczenia, zachowuje ważność do upływu 60. dni od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego/epidemii, jednak nie dłużej niż do dnia wydania nowego orzeczenia o niepełnosprawności albo orzeczenia o stopniu niepełnosprawności,
   
• upływa w terminie od dnia wejścia w życie specustawy w sprawie COVID-19, tj. od 8 marca 2020 r., zachowuje ważność do upływu 60. dni od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego/epidemii, jednak nie dłużej niż do dnia wydania nowego orzeczenia o niepełnosprawności albo orzeczenia o stopniu niepełnosprawności.

Kwestie związane z zachowaniem ważności orzeczeń o niepełnosprawności określa szczegółowo art. 15h specustawy w sprawie COVID-19.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U. z 2020 r. poz. 53 ze zm.)