Ocena ryzyka zawodowego

Ryzyko zawodowe jest to prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanych zdarzeń związanych z wykonywaną pracą, powodujących straty, w szczególności wystąpienia u pracowników niekorzystnych skutków zdrowotnych będących wynikiem zagrożeń zawodowych występujących w środowisku pracy lub związanych ze sposobem wykonywania pracy. Powinnością pracodawcy jest:

• ocena i dokumentowanie ryzyka zawodowego, związanego z wykonywaną pracą,
• stosowanie niezbędnych środków profilaktycznych zmniejszających ryzyko,
• informowanie pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami.

Jak wynika z wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 2 października 2002 r. (sygn. akt II SA/Wr 319/00, Pr.Pracy 2003/2/38): "Przewidziany w art. 226 K.p. obowiązek informowania pracowników o ryzyku zawodowym dotyczy każdego pracownika, niezależnie od rodzaju zajmowanego stanowiska.".

Celem, dla którego przeprowadza się ocenę ryzyka, jest dążenie do poprawy warunków pracy, jak również wzmożona ochrona życia i zdrowia pracowników. Przeprowadzając ocenę ryzyka pracodawca ustala możliwość wystąpienia u zatrudnionych przez niego pracowników niekorzystnych skutków zdrowotnych spowodowanych zagrożeniami zawodowymi.

Pracodawca powinien ustalić czy zagrożenia występujące w jego firmie są znaczące i czy zapobiega im przy pomocy właściwych środków zaradczych, tak aby uczynić to ryzyko jak najmniejszym. Pojęcie "zagrożenie" oznacza stan środowiska pracy mogący spowodować wypadek lub chorobę (np. chemikalia, prąd elektryczny, praca na wysokości, hałas itd.).

Oceniając ryzyko pracodawca dokonuje inspekcji stanowisk pracy dokładając starań, aby nie pominąć wszystkich zagrożeń, które mogą być przyczyną wypadków względnie innych strat np. materialnych. Należy przy tym zwrócić uwagę na: ruchome elementy maszyn i urządzeń, powierzchnie, na których istnieje możliwość poślizgnięcia się lub upadku, ostre krawędzie, wystające elementy, urządzenia pod ciśnieniem, wysoką lub niską temperaturę powietrza, wysoką temperaturę obrabianych powierzchni, złe oświetlenie, stan instalacji i urządzeń elektrycznych, pyły, hałas, używanie pojazdów, używanie substancji chemicznych, pożary, wybuchy, obciążenie fizyczne i psychiczne, itd. Aby uprościć procedurę dokumentowania ryzyka można wykorzystać inne dokumenty, takie jak:

• instrukcje obsługi,
• dokumentacje techniczno-eksploatacyjne dostarczone przez producentów urządzeń itp., w których pracodawca znajdzie wyszczególnione zagrożenia oraz środki zaradcze.

Ocena ryzyka zawodowego jest procesem ciągłym. Pracodawca powinien przeglądać i uzupełniać listę oceny zagrożeń w regularnych odstępach czasu.

Jeżeli ze względu na rodzaj procesu pracy likwidacja zagrożeń nie jest możliwa, należy stosować odpowiednie rozwiązania organizacyjne i techniczne, w tym środki ochrony zbiorowej, ograniczające wpływ tych zagrożeń na zdrowie pracowników. W sytuacji gdy ograniczenie zagrożeń w wyniku zastosowania rozwiązań organizacyjnych i technicznych nie jest wystarczające, wówczas obowiązkiem pracodawcy jest zapewnienie pracownikom odpowiednich środków ochrony indywidualnej.

Pracodawca prowadzi dokumentację oceny ryzyka zawodowego oraz zastosowanych niezbędnych środków profilaktycznych. Ma przy tym obowiązek konsultowania z pracownikami lub ich przedstawicielami działań mających związek z bezpieczeństwem pracy, w tym między innymi dotyczących oceny ryzyka zawodowego.

Jeżeli chodzi o sposób, w jaki pracownik powinien potwierdzić zapoznanie się z oceną ryzyka, to właściwe wydaje się zachowanie formy pisemnej. Dzięki temu pracodawca będzie w stanie wykazać dopełnienie swojego obowiązku. Warto też podkreślić, że skoro ocena ryzyka zawodowego jest procesem, to może ulegać zmianie, a w konsekwencji obowiązek zapoznania pracownika z aktualnym ryzykiem zawodowym może zaistnieć wielokrotnie.

Każdy dokument, który będzie potwierdzał, iż pracownik zna aktualne zagrożenia należy wpinać do części B akt osobowych.

Regulacje prawne:

• art. 226 K.p.,
• § 2 pkt 7 ogólnych przepisów bhp.