Skutki naruszenia przez pracownika obowiązków w zakresie bhp

Przestrzeganie przepisów oraz zasad bhp jest jednym z podstawowych obowiązków pracowniczych. Przyjmuje się, że zasadami bhp są powszechne, również pozaprawne reguły bezpiecznego wykonywania pracy, wynikające z wiedzy i doświadczenia życiowego.

Obowiązkiem pracownika jest w szczególności:

• znajomość przepisów i zasad bhp,
• udział w szkoleniach i instruktażach z zakresu bhp oraz poddawanie się wymaganym egzaminom sprawdzającym,
• wykonywanie pracy zgodnie z przepisami bhp, dbałość o stan maszyn i urządzeń oraz o porządek i ład w miejscu pracy,
• współdziałanie z pracodawcą i przełożonymi w wypełnianiu obowiązków dotyczących bhp,
• poddawanie się wstępnym, okresowym i kontrolnym badaniom lekarskim i stosowanie się do zaleceń lekarskich,
• stosowanie środków ochrony zbiorowej oraz indywidualnej, a także przydzielonej odzieży roboczej,
• niezwłoczne zawiadamianie przełożonego o zauważonym w zakładzie pracy wypadku albo zagrożeniu życia lub zdrowia ludzkiego.

Pracodawca może dyscyplinować pracowników stosując za nieprzestrzeganie przez nich konkretnych przepisów bhp kary porządkowe: upomnienia, nagany i karę pieniężną. Stwierdzone naruszenia obowiązków pracowniczych z zakresu bhp mogą uzasadniać wypowiedzenie umowy o pracę. Sąd Najwyższy w wyroku z 14 września 1998 r. (sygn. akt I PKN 322/98, OSNP 1999/20/641) stwierdził, że: "Naruszenie przez pracownika zatrudnionego na stanowisku kierowniczym przepisów (zasad) bezpieczeństwa i higieny pracy, zwłaszcza w sposób prowadzący do zagrożenia życia lub zdrowia pracowników, jest przyczyną uzasadniającą wypowiedzenie przez pracodawcę umowy na czas nieokreślony. (...)".

Natomiast w wyroku z 22 września 1976 r. (sygn. akt I PRN 62/76, OSNC 1977/4/81) wyjaśnił, że podstawę do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika daje tylko takie naruszenie obowiązków, które może być ocenione jako ciężkie. Ciężkie naruszenie obowiązków z zakresu bhp ma miejsce wówczas, gdy na tle całokształtu okoliczności pracownikowi obowiązanemu do zapewnienia bezpiecznej pracy można przypisać znaczny stopień winy w ich niedopełnieniu.

Z mocy art. 304¹ K.p. obowiązki wymienione w art. 211 K.p. w zakresie określonym przez pracodawcę, ciążą również na osobach fizycznych świadczących pracę na innej podstawie niż stosunek pracy w zakładzie pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę. Osoby zatrudnione na podstawie umowy zlecenia, umowy o dzieło bądź na podstawie innej umowy cywilnoprawnej nie ponoszą jednak odpowiedzialności porządkowej z art. 108 K.p., która dotyczy wyłącznie pracowników. W razie, gdy wskutek naruszenia obowiązku przestrzegania przepisów i zasad bhp osoby te wyrządziły szkodę pracodawcy, ponoszą odpowiedzialność według przepisów Kodeksu cywilnego.

Regulacje prawne:

• art. 100 § 2 pkt 3 K.p.,
• art. 108 K.p.,
• art. 211 K.p.