Posiłki profilaktyczne

Obowiązek zapewnienia pracownikom zatrudnionym w warunkach szczególnie uciążliwych, nieodpłatnie, odpowiednich posiłków, o ile jest to niezbędne ze względów profilaktycznych, wynika z art. 232 K.p. oraz wydanego na jego podstawie rozporządzenia.

Posiłki profilaktyczne wydaje się wówczas, gdy z uwagi na uciążliwość pracy i warunki mikroklimatyczne należy uzupełnić rezerwy energetyczne pracownika. Chodzi głównie o ciężką pracę fizyczną, a także gorący i zimny mikroklimat.

Pracodawca ma obowiązek zapewnienia posiłków pracownikom wykonującym prace:

1) związane z wysiłkiem fizycznym, powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 2000 kcal (8375 kJ) u mężczyzn i powyżej 1100 kcal (4605 kJ) u kobiet,

2) związane z wysiłkiem fizycznym, powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 1500 kcal (6280 kJ) u mężczyzn i powyżej 1000 kcal (4187 kJ) u kobiet:

a) wykonywane w pomieszczeniach zamkniętych, w których ze względów technologicznych utrzymuje się stale temperatura poniżej 10⁰ C lub wskaźnik obciążenia termicznego (WBGT) wynosi powyżej 25⁰ C,

b) wykonywane na otwartej przestrzeni w okresie zimowym - od 1 listopada do 31 marca,

3) pod ziemią,

4) przy usuwaniu skutków klęsk żywiołowych i innych zdarzeń losowych.

Posiłek ma spełniać rolę profilaktyczną, zdrowotną i dlatego nie jest dopuszczalna wypłata ekwiwalentu zamiast posiłku w naturze. Posiłek profilaktyczny powinien zawierać 50-55% węglowodanów, 30-35% tłuszczów i 15% białek. Przepis nie określa czy chodzi w nim o tłuszcze zwierzęce, czy roślinne. Najistotniejszy wymóg dotyczy kaloryczności dania i okoliczność, iż ma to być posiłek gorący.

Obowiązek zapewnienia pracownikom posiłków i napojów profilaktycznych dotyczy tylko tych pracowników wykonujących pracę związaną z wysiłkiem fizycznym, którzy są zatrudnieni na stanowiskach określonych w trybie § 5 rozporządzenia w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów jako dające prawo do takich świadczeń (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z 10 kwietnia 2001 r., sygn. akt SA/Bk 178/01, Pr.Pracy 2001/12/42).

Jeśli pracodawca nie ma możliwości wydawania posiłków ze względów organizacyjnych lub z uwagi na rodzaj wykonywanej przez pracownika pracy, może zapewnić pracownikom w czasie pracy:

• korzystanie z takich posiłków w punktach gastronomicznych,
• przyrządzanie ich przez pracownika we własnym zakresie z otrzymanych produktów,
• poprzez dostarczenie bonów, talonów lub kuponów.

Obowiązkiem pracodawcy jest także zapewnienie odpowiednich warunków higieniczno-sanitarnych przygotowywania i spożywania posiłków i napojów.

Regulacje prawne:

• art. 232 K.p.,
• rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów (Dz. U. nr 60, poz. 279 ze zm.).