Okoliczności zatrudniania osób pełnoletnich na warunkach dla młodocianych

Po uzyskaniu pełnoletności przez młodocianego możliwe jest:

• zatrudnienie takiej osoby, jeśli ukończyła 18 lat w trakcie nauki w ośmioletniej szkole podstawowej, na zasadach określonych dla młodocianych - w roku kalendarzowym, w którym ukończyła tę szkołę (art. 191¹ K.p.),
• ukończenie nauki zawodu na warunkach określonych dla młodocianych (§ 13 rozporządzenia o przygotowaniu zawodowym),
• dokończenie przyuczenia do wykonywania określonej pracy na warunkach określonych dla młodocianych w razie osiągnięcia pełnoletności w jego trakcie (§  18a rozporządzenia o przygotowaniu zawodowym).

Przepisów § 13 i 18a rozporządzenia o przygotowaniu zawodowym nie można traktować jako podstawy do zawarcia nowej umowy o przygotowanie zawodowe, ponieważ taka osoba jest w tym momencie pełnoletnia, a nie młodociana (por. wyrok WSA w Gliwicach z 26 marca 2007 r., sygn. akt IV SA/Gl 291/06). W wyroku z 22 kwietnia 2010 r. (sygn. akt III SA/Gd 122/10) Sąd Apelacyjny w Gdańsku stwierdził, że: "(...) pracownik młodociany nie traci tego statusu również wówczas, gdy dojdzie do przerwania nauki zawodu i zmiany pracodawcy - pod warunkiem spełnienia przesłanek, o których mowa w § 14 rozporządzenia (w ówczesnym stanie prawnym nie obowiązywał § 18a rozporządzenia o przygotowaniu zawodowym - przyp. autora) - nawet wówczas, gdy zmiana ta nastąpiła już po osiągnięciu pełnoletności. Przyjęta interpretacja tego przepisu jest zgodna z intencją prawodawcy, który usunął z niego zapis uniemożliwiający podjęcie na nowo nauki zawodu przez osobę, która ukończyła 18 rok życia. (...)".

Kontynuacja nauki/przyuczenia do pracy w trybie wskazanych regulacji nie oznacza dalszego stosowania szczególnych zasad zatrudnienia dotyczących m.in. czasu pracy czy urlopów wypoczynkowych (Przygotowanie zawodowe młodocianych. Komentarz, Prawo pracy - akty wykonawcze - suplement. Komentarz, prof. dr hab. Wojciech Muszalski, dr Krzysztof Walczak, C.H. Beck 2005, kom. do § 13 rozporządzenia). Przyjmując jednak, że osoba pełnoletnia w takich okolicznościach zachowuje status pracownika młodocianego, w takim razie korzysta także do czasu jej ukończenia z ochronnych regulacji w zakresie warunków wykonywania pracy.

Uwaga! Przyjmuje się, że umowa bezterminowa i terminowa zawarta w celu przygotowania zawodowego, po jego ukończeniu, przekształca się w zwykłą umowę o pracę. W efekcie musi nastąpić jej dostosowanie do wymogów art. 29 § 1 K.p. (w tym m.in. wprowadzenie stanowiska pracy zgodnie z wyuczonym zawodem) i usunięcie zapisów wymaganych przez art. 195 K.p. o rodzaju przygotowania zawodowego (nauka zawodu lub przyuczenie do wykonywania określonej pracy), czasie trwania i miejscu jego odbywania, sposobie dokształcania teoretycznego i wysokości wynagrodzenia gwarantowanego pracownikom młodocianym (jest zastępowane powszechnym minimalnym wynagrodzeniem za pracę). Pracodawca ma także obowiązek zaktualizować informację o warunkach zatrudnienia, nie później niż w ciągu 1 miesiąca od zmiany:

• obowiązującej pracownika dobowej i tygodniowej normy czasu pracy,
• częstotliwości wypłat wynagrodzenia za pracę,
• wymiaru przysługującego pracownikowi urlopu wypoczynkowego,
• obowiązującej pracownika długości okresu wypowiedzenia umowy o pracę (art. 29 § 3² K.p.).