Przestrzeganie norm i wymiaru czasu pracy

W celu właściwego określenia norm czasu pracy, o których mowa w art. 129 K.p., niezbędna jest znajomość pojęcia doby oraz tygodnia pracy.

Doby roboczej nie można utożsamiać z dobą astronomiczną, która trwa od godziny 0⁰⁰ do 24⁰⁰, gdyż w praktyce może ona zaczynać i kończyć się o różnych porach dnia i przypadać na dwie doby kalendarzowe. Podczas planowania pracy należy przestrzegać zasady nierozpoczynania dwukrotnie pracy w tej samej dobie pracowniczej, co nie dotyczy systemu przerywanego. Podobnie wyjaśniła Państwowa Inspekcja Pracy (pismo z 2 czerwca 2008 r., znak GPP-302-4560-264/08/PE), dopuszczając dwukrotne rozpoczynanie pracy w tej samej dobie wyłącznie przez pracowników objętych przerywanym systemem czasu pracy. Dodatkowo przerwanie roboczodniówki możliwe jest w ściśle określonych przypadkach, np. zastosowania przerwy lunchowej, o której mowa w art. 141 K.p. Jeśli jednak dojdzie do naruszenia doby pracowniczej, a dodatkowo w jej wyniku dobowa norma czasu pracy zostanie przekroczona, to praca wynikająca z tego przekroczenia stanowi pracę w godzinach nadliczbowych, w zamian za którą pracownik nabywa prawo do przewidzianej przepisami rekompensaty (czasu wolnego lub dodatku za godziny nadliczbowe).

Zgodnie z rozkładem praca w zakładzie jest wykonywana od poniedziałku do piątku w godzinach od 9⁰⁰ do 17⁰⁰ (pracodawca nie wprowadził organizacji ruchomej). W związku z ważną dostawą, dwóch pracowników magazynowych zostało zobowiązanych do rozpoczęcia pracy we wtorek: pierwszy o godzinie 6⁰⁰, a drugi o 7⁰⁰. Poprzedniego dnia obaj pracowali zgodnie z przyjętym rozkładem czasu pracy, zatem w stosunku do każdego z nich doszło do naruszenia doby pracowniczej oraz dwukrotnego rozpoczęcia pracy w poniedziałkowej dobie, która trwała od godziny 9⁰⁰ w poniedziałek do 9⁰⁰ we wtorek. Pierwszy wykonywał pracę w dobie poniedziałkowej przez 11 godzin (8 godz. pracy w poniedziałek i 3 godz. pracy we wtorek, od 6⁰⁰ do 9⁰⁰), co spowodowało wystąpienie 3 nadgodzin dobowych. Natomiast drugi w poniedziałkowej dobie łącznie przepracował 10 godzin, w tym 2 nadgodziny (8 godz. pracy w poniedziałek i 2 godz. pracy we wtorek, od 7⁰⁰ do 9⁰⁰).

Jak wyjaśnia Państwowa Inspekcja Pracy, naruszenie doby pracowniczej nie zawsze jest równoznaczne z wystąpieniem godzin nadliczbowych. Nie można bowiem mówić o nadgodzinach, jeśli w ciągu 24 godzin poczynając od momentu, w którym pracownik rozpoczął pracę, nie dochodzi do przekroczenia normy czasu pracy, czyli 8 godzin.

Jeżeli chodzi o pojęcie tygodnia, to dla celów rozliczania czasu pracy przez tydzień należy rozumieć 7 kolejnych dni kalendarzowych, poczynając od pierwszego dnia okresu rozliczeniowego.

Pierwszy tydzień 4-miesięcznego okresu rozliczeniowego rozpoczętego 1 stycznia 2021 r. (piątek) zakończył się w czwartek 7 stycznia, a każdy następny tydzień w każdy następny czwartek. W tym okresie występuje 17 pełnych tygodni i 1 dzień tzw. wystający (piątek - 30 kwietnia 2021 r.). Drugi tegoroczny okres rozpoczął się w sobotę 1 maja 2021 r.