Wypowiedzenie umowy

Zgodnie z art. 30 § 1 pkt 2 K.p. umowa o pracę rozwiązuje się przez oświadczenie jednej ze stron z zachowaniem okresu wypowiedzenia (rozwiązanie o pracę za wypowiedzeniem). W przypadku umów zawartych na czas nieokreślony, pracodawca ma obowiązek podać przyczynę zakończenia współpracy. Znajomość przyczyny wypowiedzenia pozwala pracownikowi podjąć decyzję co do odwołania się do sądu, dlatego pracodawca musi ją podać najpóźniej w dacie złożenia wypowiedzenia. Postępowanie dowodowe przed sądem, w zakresie zasadności wypowiedzenia ogranicza się do tych przyczyn, które były pracownikowi znane w dniu, w którym dotarło do niego oświadczenie pracodawcy.

Ochrona przed wypowiedzeniem

Przepisy prawa pracy zawierają katalog sytuacji, których zaistnienie czasowo wyklucza możliwość wypowiedzenia pracownikowi umowy o pracę. Należą do nich między innymi:

• usprawiedliwiona nieobecność w pracy (art. 41 K.p.),
• osiągnięcie przez pracownika odpowiedniego wieku (art. 39 K.p.),
• rodzicielstwo (art. 177 i 186⁸ K.p.).

Pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę pracownikowi, któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, jeżeli okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku (art. 39 K.p.). Z kolei zgodnie z art. 177 § 1 K.p. pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie ciąży, a także w okresie urlopu macierzyńskiego pracownicy, chyba że zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z jej winy i reprezentująca pracownicę zakładowa organizacja związkowa wyraziła zgodę na rozwiązanie umowy. Zasady tej nie stosuje się do pracownicy w okresie próbnym nieprzekraczającym jednego miesiąca. Rozwiązanie przez pracodawcę umowy o pracę za wypowiedzeniem w okresie ciąży lub urlopu macierzyńskiego może nastąpić tylko w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy. Te same zasady należy stosować do pracownika - ojca wychowującego dziecko lub pracownika - innego członka najbliższej rodziny, w okresie korzystania z urlopu macierzyńskiego (art. 177 § 5 K.p.).

Pracodawca nie ma również prawa wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie od dnia złożenia przez osobę zatrudnioną wniosku o:

• udzielenie urlopu wychowawczego - do dnia zakończenia tego urlopu,
• obniżenie wymiaru czasu pracy - do dnia powrotu do nieobniżonego wymiaru czasu pracy, nie dłużej jednak niż przez łączny okres 12 miesięcy.

Okres wypowiedzenia

Okresy wypowiedzenia zostały wymienione w art. 34 K.p. dla umów na okres próbny, a dla pozostałych stosunków w art. 36 K.p. W tym drugim przypadku okres wypowiedzenia jest uzależniony od okresu zatrudnienia u danego pracodawcy i może zostać zmieniony:

• już w umowie o pracę, jeżeli pracownik jest zatrudniony na stanowisku związanym z odpowiedzialnością materialną za powierzone mienie (art. 36 § 5 K.p.),
• po dokonaniu wypowiedzenia umowy o pracę - gdy strony się tak umówią (art. 36 § 6 K.p.),
• z powodu ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy albo z innych przyczyn niedotyczących pracowników - jednostronnie przez pracodawcę (art. 36¹ § 1 K.p.).