Szersze grono uprawnionych do zasiłku macierzyńskiego

Podstawowym warunkiem uzyskania prawa do zasiłku macierzyńskiego jest urodzenie dziecka w okresie ubezpieczenia chorobowego albo w okresie urlopu wychowawczego. Niezależnie od tego, czy kobieta podlega temu ubezpieczeniu obowiązkowo (np. z tytułu zatrudnienia na umowę o pracę), czy też na zasadzie dobrowolności (np. z tytułu zatrudnienia na umowę zlecenia albo prowadzenia własnej działalności pozarolniczej), może korzystać z tego świadczenia:

• nawet jeśli w międzyczasie ustanie tytuł tego ubezpieczenia,
• przez okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego oraz - o ile wystąpi z takim wnioskiem - urlopu rodzicielskiego.

Także dla ojca

Z urlopu rodzicielskiego, a tym samym i zasiłku macierzyńskiego za okres tego urlopu, na równych prawach mogą korzystać oboje rodzice, w tym także równocześnie. Przy czym urlop (zasiłek) ten przyznawany jest bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego/zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego.

Jeśli zatem matka dziecka nie spełnia warunków do uzyskania urlopu macierzyńskiego/zasiłku macierzyńskiego za okres tego urlopu, to ani ona sama, ani, co do zasady, ubezpieczony ojciec dziecka nie będzie mogła/mógł skorzystać z urlopu rodzicielskiego i/lub zasiłku macierzyńskiego za okres tego urlopu.

Kwestie te regulują art. 29 i art. 29a ustawy zasiłkowej, z uwzględnieniem przepisów art. 180-182^1g i art. 183¹ K.p.

Po ustaniu ubezpieczenia

Poród po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego z założenia uniemożliwia uzyskanie prawa do zasiłku macierzyńskiego, choć ustawodawca przewidział pewne odstępstwo od tej reguły.

Otóż zasiłek macierzyński przysługuje również w razie urodzenia dziecka po ustaniu ubezpieczenia chorobowego, ale tylko w okolicznościach wskazanych w art. 30 ust. 1 ustawy zasiłkowej. Zgodnie z jego brzmieniem obowiązującym do 31 grudnia 2021 r., z zasiłku macierzyńskiego mogła skorzystać kobieta, której ubezpieczenie chorobowe ustało w okresie ciąży jedynie:

• wskutek ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy albo
• z naruszeniem przepisów prawa, stwierdzonym prawomocnym orzeczeniem sądu.

Więcej uprawnionych

Z dniem 1 stycznia 2022 r., poprzez stosowną zmianę art. 30 ust. 1 ustawy zasiłkowej, do grona tych uprawnionych dołączyły kobiety, których ubezpieczenie ustało w okresie ciąży z powodu śmierci pracodawcy.

Co więcej, jeśli nie zapewniono im innego zatrudnienia, do dnia porodu od 2022 r. przysługuje im zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego. W świetle przepisów obowiązujących do dnia 31 grudnia 2021 r. na takie świadczenie mogły liczyć jedynie ubezpieczone będące pracownicami, z którymi rozwiązano stosunek pracy w okresie ciąży z powodu ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy (art. 30 ust. 3 ustawy zasiłkowej).