Ubezpieczenia współpracownika po ustaleniu prawa do renty

Do pomocy przy prowadzeniu działalności gospodarczej zatrudniam (na podstawie umowy o pracę) żonę. Zgłosiłem ją w ZUS do ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego jako osobę współpracującą, ponieważ pozostajemy we wspólnym gospodarstwie domowym. Na początku maja 2022 r. ZUS przyznał żonie rentę z tytułu niezdolności do pracy. Czy mimo przyznanej renty, do czasu ustalenia jej prawa do emerytury, powinienem opłacać za nią składki na ubezpieczenia społeczne z tytułu współpracy, tak jak to jest w przypadku przedsiębiorców?

NIE. Od dnia przyznania żonie prawa do renty obowiązkowe jest dla niej tylko ubezpieczenie zdrowotne. Czytelnik od dnia przyznania jej prawa do renty (tu: z tytułu niezdolności do pracy) powinien opłacać za nią tylko składkę zdrowotną.

W przypadku gdy prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy posiada osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów ustawy - Prawo przedsiębiorców lub innych przepisów szczególnych, wtedy jako przedsiębiorca podlega ona obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym (emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu) do czasu ustalenia prawa do emerytury. Wynika to z art. 9 ust. 4c ustawy systemowej. Do momentu ustalenia uprawnień emerytalnych przedsiębiorca musi opłacać za siebie składki na ubezpieczenia społeczne z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej. Taka osoba zostanie zwolniona z obowiązku opłacania za siebie składek na ubezpieczenia społeczne dopiero po ustaleniu jej prawa do emerytury.

Zasada wynikająca z powołanego art. 9 ust. 4c ustawy systemowej nie dotyczy jednak osoby współpracującej z przedsiębiorcą przy prowadzeniu przez niego działalności gospodarczej. Dla osób współpracujących z przedsiębiorcami mających ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, ubezpieczenia emerytalno-rentowe mają charakter dobrowolny (po ewentualnym przystąpieniu do nich osoba współpracująca powinna być zgłoszona do obowiązkowego ubezpieczenia wypadkowego).

Od momentu przyznania żonie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy Czytelnik nie ma już obowiązku opłacania za nią składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu jej współpracy przy prowadzeniu przez niego działalności gospodarczej. Obowiązkowo od tego dnia podlega ona tylko ubezpieczeniu zdrowotnemu. Czytelnik jest w związku z tym zobowiązany dokonać w ZUS stosownych zmian w dokumentach ubezpieczeniowych.

Jeśli żona Czytelnika (jako osoba współpracująca) nie wnioskuje o objęcie jej dobrowolnymi ubezpieczeniami emerytalno-rentowymi, to od dnia przyznania jej renty należy ją:

• wyrejestrować z ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego w ZUS (na druku ZUS ZWUA), a następnie
• zgłosić tylko do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego (na druku ZUS ZZA).