Zawarcie ze zleceniobiorcą-emerytem umowy o pracę

Jeżeli osoba, która wykonuje umowę zlecenia, zawrze ze zleceniodawcą dodatkowo umowę o pracę, wtedy dla celów ubezpieczeniowych w ZUS jest ona traktowana jak pracownik. W takim przypadku przychód uzyskany z umowy zlecenia traktuje się jak przychód ze stosunku pracy. Sumuje się go z przychodem uzyskanym z etatu i wykazuje jako łączną podstawę wymiaru składek, w jednym bloku raportu ZUS RCA z kodem tytułu ubezpieczeń 01 10 X X. Przedstawiona zasada dotyczy również osoby przebywającej na emeryturze z tytułu ukończenia powszechnego wieku emerytalnego (65 lat w przypadku mężczyzn lub 60 lat w przypadku kobiet), która w jednej firmie wykonuje umowę o pracę i umowę zlecenia.

Ubezpieczenia w ZUS

Osoba wykonująca umowę zlecenia, która posiada ustalone prawo do emerytury (lub renty), podlega z tego tytułu obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, jeżeli równocześnie nie pozostaje w stosunku pracy (z zastrzeżeniem bez znaczenia dla omawianej sytuacji). Podleganie tym ubezpieczeniom wiąże się jednocześnie z objęciem jej ubezpieczeniem wypadkowym. Obowiązkowe jest też dla zleceniobiorcy ubezpieczenie zdrowotne. Zgłoszenia zleceniobiorcy do wszystkich tych ubezpieczeń (emerytalno-rentowych, wypadkowego i zdrowotnego) zleceniodawca powinien dokonać od dnia oznaczonego w umowie zlecenia jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania. Ubezpieczenie chorobowe jest dla zleceniobiorcy (w tym także będącego emerytem lub rencistą) dobrowolne. Oznacza to, że może on do niego przystąpić wyłącznie na swój wniosek.

Podstawa wymiaru składek

Jeśli wynagrodzenie zleceniobiorcy jest ustalone kwotowo (a także w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie), wtedy podstawę wymiaru składek społecznych stanowi dla niego przychód w rozumieniu przepisów o pdof uzyskany ze zlecenia. Natomiast podstawę wymiaru składki zdrowotnej stanowi dla zleceniobiorcy podstawa wymiaru składek emerytalno-rentowych tych osób, z wyłączeniem jej rocznego limitu. Tak ustaloną podstawę wymiaru składek pomniejsza się o kwoty składek społecznych potrąconych przez zleceniodawcę ze środków zleceniobiorcy.

Składki ZUS od przychodu uzyskanego przez zleceniobiorcę zleceniodawca nalicza mu w drukach rozliczeniowych sporządzonych do ZUS za miesiąc, w którym przychód ten został osiągnięty.

Powyższe nie dotyczy jednak osoby, która ma zawartą umowę zlecenia z własnym pracodawcą. Taka osoba dla celów ubezpieczeniowych jest traktowana przez ZUS jak pracownik. Jak stanowi art. 8 ust. 2a ustawy systemowej - za pracownika uważa się także osobę wykonującą pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z K.c. stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, lub jeśli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy.

Zgłoszenie do ubezpieczeń

Ze zlecenia zawartego z własnym pracownikiem pracodawca zasadniczo nie przekazuje do ZUS dodatkowego zgłoszenia zleceniobiorcy do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego. Właściwe druki zgłoszeniowe trzeba jednak przekazać w odwrotnej sytuacji, tj. w takiej gdy najpierw została zawarta z daną osobą umowa zlecenia i zleceniobiorca został już zgłoszony do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego z kodem tytułu ubezpieczenia właściwym dla osób wykonujących umowę zlecenia (tj. 04 11), a następnie zostaje z nim zawarta dodatkowo umowa o pracę. Wtedy płatnik składek w pierwszej kolejności powinien:

• wyrejestrować zleceniobiorcę z ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego na druku ZUS ZWUA z datą, od kiedy został zawarty stosunek pracy oraz kodem tytułu ubezpieczenia 04 11 i następnie
• z tą samą datą zgłosić go do wszystkich obowiązkowych ubezpieczeń (społecznych, czyli emerytalnego i rentowych, wypadkowego i chorobowego oraz zdrowotnego) jak pracownika na druku ZUS ZUA z kodem tytułu ubezpieczenia 01 10.

Z pracowniczym kodem tytułu ubezpieczenia należy również rozliczać (w imiennym raporcie ZUS RCA) składki ZUS od przychodu uzyskiwanego przez taką osobę z tytułu obu umów. Do podstawy wymiaru tych składek (społecznych i zdrowotnej) przyjmuje się łączny przychód uzyskany z umowy zlecenia i z umowy o pracę. Przy czym, o ile składki na ubezpieczenia społeczne wylicza się w takim przypadku od sumy wynagrodzeń z obu umów (tj. ze stosunku pracy i ze zlecenia), to jednak składkę na ubezpieczenie zdrowotne należy wyliczyć osobno od przychodu ze stosunku pracy oraz z umowy zlecenia (po zsumowaniu obu składek zdrowotnych podaje się w imiennym raporcie łączną kwotę).

Naliczone składki na ubezpieczenia społeczne oraz składkę na ubezpieczenie zdrowotne wykazuje się następnie w dokumentach rozliczeniowych sporządzonych za miesiąc, w którym pracownik uzyskał przychód (tu: z umowy o pracę i z umowy zlecenia).

Zdarza się, że zleceniobiorca otrzyma wynagrodzenie z tytułu umowy zlecenia w trakcie trwania już stosunku pracy, ale m.in. za okres, w którym nie był on jeszcze pracownikiem w danej firmie. Wtedy składki należne od części wynagrodzenia przysługującego za ten okres rozlicza się na zasadach obowiązujących jak przy zleceniu. W tym celu trzeba podzielić kwotę wynagrodzenia miesięcznego przez liczbę dni wykonywania umowy zlecenia i pomnożyć przez liczbę dni, w których osoba wykonująca tę umowę była w danym miesiącu ubezpieczona jako zleceniobiorca.