Przyczyna zewnętrzna

Przepisy nie definiują również "zewnętrznej przyczyny wypadku". Powszechnie przyjmuje się, że może nią być każdy czynnik zewnętrzny pochodzący spoza organizmu poszkodowanego pracownika, zdolny - w istniejących warunkach - wywołać szkodliwe skutki, w tym także pogorszyć stan zdrowia pracownika dotkniętego już schorzeniem samoistnym (m.in. wyrok SN z 18 sierpnia 2009 r., sygn. akt I PK 18/09). Do takich czynników zaliczyć można m.in. niewłaściwą organizację pracy lub stanowiska pracy, brak lub niezastosowanie środków ochrony indywidualnej, nadmierny wysiłek fizyczny, śliską powierzchnię podłogi, agresywne zwierzę itp.

Przyczyną zewnętrzną wypadku przy pracy może być również wykonywanie codziennych obowiązków pracowniczych, jeżeli przyczyniły się w znaczącym stopniu do pogorszenia samoistnej choroby pracownika (por. wyrok SN z 5 lutego 1997 r., sygn. akt II UKN 85/96, OSNP 1997/19/386). Może to być niefortunny odruch pracownika - jego nieskoordynowany ruch powodujący potknięcie i upadek, nawet na gładkiej powierzchni. W takiej sytuacji wyłączenie zewnętrznej przyczyny wypadku byłoby uzasadnione tylko wtedy, gdyby istniały podstawy do ustalenia, że upadek pracownika został spowodowany jego schorzeniem łączącym się na przykład ze skłonnością do omdleń lub zakłóceń równowagi (por. wyrok SN z 16 czerwca 1980 r., sygn. akt III PR 33/80).

Wiele kontrowersji budzi kwalifikacja zdarzenia, w którym poszkodowany pracownik doznał np. zawału serca. Znane są liczne orzeczenia Sądu Najwyższego, który w niektórych sytuacjach uznawał zawał serca za wypadek przy pracy (m.in. wyroki SN z 25 października 1994 r., sygn. akt II URN 38/94, OSNP 1995/4/52, z 19 stycznia 2010 r., sygn. akt I PK 148/09, z 24 listopada 2010 r., sygn. akt I UK 181/10), natomiast w innych odmawiał poszkodowanemu (lub członkom jego rodziny) prawa do świadczeń odszkodowawczych (m.in. wyroki SN z 16 września 2009 r., sygn. akt I PK 79/09, z 4 marca 2010 r., sygn. akt I PK 186/09, OSNP 2011/17-18/224 z 5 czerwca 2013 r., sygn. akt III UK 80/12). W tym przypadku tak naprawdę wszystko zależy od okoliczności w jakich doszło do danego zdarzenia. Jeżeli zawał nastąpił np. na skutek nadmiernego przemęczenia lub silnego wzburzenia emocjonalnego (stresu), to istnieją podstawy ku temu, aby takie zdarzenie uznać za wypadek w pracy. Jeżeli jednak ma ono związek ze schorzeniem samoistnym u danego pracownika - wtedy już nie. Generalnie w judykaturze kreowany jest pogląd, że praca w normalnych warunkach i wykonywanie zwykłych codziennych obowiązków nie może stanowić przyczyny zewnętrznej zawału serca. Aby takie zdarzenie zostało uznane za wypadek przy pracy - musi wystąpić jakaś nadzwyczajna sytuacja i/lub nadzwyczajne warunki.