Wysokość dodatków za pracę w nocy w 2023 r.

Wykonywanie pracy w porze nocnej ze względu na jej uciążliwość jest dodatkowo opłacane w formie dodatków do wynagrodzenia. Wysokość tych dodatków ustala się na podstawie minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w danym roku kalendarzowym, a także nominalnego wymiaru czasu pracy w poszczególnych miesiącach roku. W 2023 r. minimalne wynagrodzenie wzrośnie dwukrotnie: od 1 stycznia 2023 r. będzie wynosiło 3.490 zł, a od 1 lipca 2023 r. - 3.600 zł.

Pora nocna

Za każdą godzinę pracy w nocy pracownik ma prawo do dodatku. Godziny pory nocnej w zakładzie wyznacza pracodawca. Powinna ona przypadać na 8 godzin pomiędzy godzinami 21⁰⁰ a 7⁰⁰ (art. 151⁷ § 1 K.p.). W razie niewyznaczenia w firmie pory nocnej przyjmuje się, że obejmuje ona wszystkie 10 godzin w przedziale od 21⁰⁰ do 7⁰⁰.

Pracownicy, którzy przez określoną liczbę godzin świadczą pracę w porze nocnej, noszą nazwę "pracujących w nocy". Zaliczają się do nich osoby, których rozkład czasu pracy obejmuje w każdej dobie co najmniej 3 godziny pracy w porze nocnej lub których co najmniej 1/4 czasu pracy w okresie rozliczeniowym przypada na porę nocną. Czas pracy pracującego w nocy nie może przekraczać 8 godzin na dobę, jeżeli wykonuje on prace szczególnie niebezpieczne albo związane z dużym wysiłkiem fizycznym lub umysłowym. Ograniczenie do 8 godzin pracy w nocy nie dotyczy:

• pracowników zarządzających w imieniu pracodawcy zakładem pracy,
• przypadków konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii.

Obliczanie dodatku za pracę w nocy

Pracownikowi wykonującemu pracę w porze nocnej przysługuje dodatek do wynagrodzenia za każdą godzinę pracy w porze nocnej w wysokości 20% stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia za pracę (art. 151⁸ § 1 K.p.). Nie ma przy tym znaczenia, czy praca taka jest wykonywana regularnie czy tylko sporadycznie.

W 2023 r. dodatki za pracę w nocy będą ustalane od dwóch podstaw, ze względu na dwukrotne podwyższenie minimalnego wynagrodzenia. Od 1 stycznia do 30 czerwca 2023 r. minimalne wynagrodzenia za pracę będzie wynosiło 3.490 zł, a od 1 lipca do 31 grudnia 2023 r. - 3.600 zł. Tak wynika z rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2023 r. (Dz. U. z 2022 r. poz. 1952).

Zasady ustalania dodatku za 1 godzinę pracy w porze nocnej określa § 4b rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz. U. z 2017 r. poz. 927). Zgodnie z tą regulacją, aby obliczyć wysokość dodatku za pracę w nocy, minimalne wynagrodzenie za pracę obowiązujące w danym roku trzeba podzielić przez liczbę godzin pracy przypadających do przepracowania w danym miesiącu. Z uzyskanej stawki godzinowej należy następnie obliczyć 20% dodatek.

Użyte w powołanym przepisie pojęcie "liczba godzin przypadająca do przepracowania w danym miesiącu" wyjaśnił Główny Inspektorat Pracy w piśmie z dnia 23 stycznia 2008 r. Stwierdził w nim, że przez liczbę godzin przypadających do przepracowania w danym miesiącu należy rozumieć obowiązujący wymiar czasu pracy obliczony zgodnie z zasadami wskazanymi w art. 130 K.p. Nie stosuje się jako dzielnika liczby godzin wynikających z rozkładu czasu pracy danego pracownika ani liczby godzin faktycznie przez niego przepracowanych w danym miesiącu, tylko nominalną liczbę godzin do przepracowania, obliczoną zgodnie z art. 130 K.p. Nominalny wymiar czasu pracy do przepracowania jest zróżnicowany w poszczególnych miesiącach roku, co powoduje różnice w wysokości dodatków za pracę w nocy w tych miesiącach.

Ryczałt za pracę w nocy

Niektórzy pracownicy zamiast dodatków za pracę w nocy mogą otrzymywać ryczałt. Jest to dopuszczalne w stosunku do pracowników wykonujących pracę w porze nocnej stale poza zakładem pracy. W takim przypadku wysokość ryczałtu odpowiada przewidywanemu wymiarowi pracy w porze nocnej (art. 151⁸ § 2 K.p.).

Ryczałt za pracę w nocy powinien odpowiadać liczbie przepracowanych godzin. Jeżeli jednak w wyniku niedoszacowania przewidywanej liczby godzin pracy w porze nocnej i wysokości przysługujących za nią dodatków ryczałt okaże się zaniżony, pracodawca powinien go wyrównać do liczby godzin faktycznie przepracowanych w porze nocnej.