Jednoczesne wykonywanie kilku zleceń a składki ZUS

Osoba spełniająca warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z kilku tytułów (np. dwóch umów zlecenia) jest nimi objęta z tego tytułu, który powstał najwcześniej, czyli z umowy, którą zleceniobiorca zaczął wykonywać jako pierwszą. Taka osoba może jednak dobrowolnie, na swój wniosek, być objęta ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi także z pozostałych (wszystkich lub wybranych) tytułów (umów) lub zmienić tytuł do ubezpieczeń (tu: umowę zlecenia, z której chce podlegać obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym). Tak wynika z art. 9 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, zwanej ustawą systemową. Powołany przepis zawiera jednak zastrzeżenie wynikające m.in. z art. 9 ust. 2c tej ustawy, zgodnie z którym osoba, której podstawa wymiaru składek społecznych z umowy zlecenia w danym miesiącu jest niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia, spełniająca warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z innych tytułów, podlega tym ubezpieczeniom również z tych innych tytułów (umów). Zasady tej nie stosuje się, jeżeli np. z jednego tytułu podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe wynosi co najmniej minimalne wynagrodzenie.

Zatem, gdy zleceniobiorca wykonuje jednocześnie dwie umowy zlecenia, podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z pierwszej zawartej umowy zlecenia, natomiast druga:

• nie stanowi tytułu do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych, jeżeli z pierwszego zlecenia uzyskuje on oskładkowany miesięczny przychód co najmniej w kwocie minimalnej płacy,
• stanowi tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych, jeśli z pierwszej umowy zlecenia uzyskuje on oskładkowany przychód w kwocie niższej niż minimalna płaca - do czasu, aż łączna podstawa wymiaru składek społecznych w danym miesiącu osiągnie poziom minimalnej płacy (dopiero następna umowa zlecenia nie będzie tytułem do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych).

Ubezpieczenie zdrowotne jest natomiast obowiązkowe z każdej umowy zlecenia, niezależnie od tego, czy ubezpieczenia społeczne są dla zleceniobiorcy obowiązkowe czy dobrowolne (i czy faktycznie zleceniobiorca przystąpił do dobrowolnych ubezpieczeń).

Ustalając łączną podstawę wymiaru składek dla celów określenia obowiązku ubezpieczeń społecznych w sytuacji jednoczesnego wykonywania przez zleceniobiorcę kilku umów zlecenia, uwzględnia się wysokość oskładkowanego przychodu osiągniętego przez niego w danym miesiącu. Kwota minimalnego wynagrodzenia nie jest jednak kwotą graniczną podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. Ustalenia łącznej podstawy ich wymiaru dokonuje się jedynie w celu rozstrzygnięcia obowiązku ubezpieczeń emerytalno-rentowych w razie zbiegu określonych tytułów do ubezpieczeń (tu: kilku umów zlecenia) oraz - co ważne - według kolejności ich powstawania (tu: zawarcia poszczególnych umów).

Jeżeli więc zleceniobiorca wykonuje np. trzy umowy zlecenia, to wówczas podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z pierwszej zawartej umowy zlecenia, natomiast druga i trzecia nie stanowią dla niego tytułu do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych, pod warunkiem, że z pierwszego zlecenia uzyskuje on miesięczny przychód w wysokości co najmniej minimalnego wynagrodzenia. Gdyby natomiast suma oskładkowanego przychodu z pierwszej i drugiej umowy zlecenia nie wynosiła co najmniej kwoty minimalnego wynagrodzenia, wtedy zleceniobiorca musiałby podlegać obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym także z trzeciej umowy zlecenia (przykład).

Omówione zasady nie dotyczą sytuacji, gdy jeden podmiot zawiera z tą samą osobą dwa zlecenia z tym samym zakresem prac - wtedy nie zachodzi zbieg tytułów do ubezpieczeń emerytalno-rentowych. Oznacza to, że zleceniobiorca wykonujący w tym samym czasie dwie umowy zlecenia o takim samym zakresie prac, zawarte z tym samym podmiotem, podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu z każdej z nich.