Umowa zlecenia i umowa o dzieło wykonywane w ramach prowadzonej działalności

Zaprezentowane w pkt 5.1. uregulowania prawne nie dotyczą przedsiębiorców wykonujących umowę zlecenia w ramach prowadzonej działalności. Takie umowy nie rodzą dla przedsiębiorców obowiązku ubezpieczeń społecznych. Nie powstaje też obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego. Dotyczy to również przedsiębiorców korzystających z tzw. ulgi na start. Jak wyjaśnił ZUS w powołanym wcześniej poradniku: "(...) W sytuacji, gdy:

• osoba prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą,
• w ramach tej działalności zawiera umowę zlecenia,
• przedmiot umowy jest taki sam jak przedmiot prowadzonej działalności,

podlega ubezpieczeniom społecznym tylko z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej. Z tytułu wykonywania umowy zlecenia nie ma obowiązku ubezpieczeń (ani obowiązkowo, ani dobrowolnie).

(...) Aby umowa zlecenia mogła być traktowana jako wykonywana w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, warunkiem jest, aby przychód z niej uzyskiwany był opodatkowany jako przychód z działalności gospodarczej. (...)".

Jeżeli: "(...) Po uznaniu przez organ podatkowy, że czynności wykonywane w ramach umowy są dla celów podatkowych działalnością wykonywaną osobiście (nie są czynnościami wykonywanymi w ramach pozarolniczej działalności gospodarczej), to w sytuacjach, które budzą wątpliwości co do rodzaju umowy (umowa zlecenia czy umowa o dzieło) obowiązek ubezpieczeń społecznych, lub jego brak, ZUS ustali w oparciu o treść umowy oraz warunki świadczenia pracy i wypłaty wynagrodzenia. (...)" (por. ww. poradnik ZUS).

W związku z powyższym, w razie gdy organ podatkowy uzna, że czynności wykonywane w ramach umowy zlecenia są dla celów podatkowych działalnością wykonywaną osobiście (nie są czynnościami wykonywanymi w ramach pozarolniczej działalności gospodarczej), to osoba:

• wykonująca tylko taką umowę (niewykonująca czynności w ramach pozarolniczej działalności gospodarczej) podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym jako zleceniobiorca,
• wykonująca obok takiej umowy także czynności w ramach pozarolniczej działalności gospodarczej, to następuje zbieg ubezpieczeń społecznych, obowiązek ubezpieczeń społecznych rozstrzyga na zasadach określonych w pkt. 5.1.

Umowa zlecenia oraz umowa o dzieło wykonywane w ramach prowadzonej działalności nie są tytułem do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, również gdy są zawarte z własnym pracodawcą (wykonywane na jego rzecz). Przy czym ZUS w powołanym wcześniej poradniku zwrócił uwagę, że: "(...) W przypadku, gdy:

• umowa o świadczenie usług albo zlecenia zawarta została pomiędzy pracodawcą, a pracownikiem, który jednocześnie posiada wpis do CEiDG i
• jest jedyną umową z podmiotem jaką wykonuje pracownik (nie jest wykonywana na rzecz innych niż pracodawca podmiotów lub osób) umowa ta nie może zostać uznaną za wykonywaną w ramach działalności. Takie działanie sugeruje, że działalność gospodarcza została założona jedynie w celu wykonywania pracy na rzecz swojego pracodawcy bez ograniczeń, które wynikają z przepisów prawa pracy. Do tej sytuacji będzie miał zastosowanie art. 8 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Pracodawca jest zobowiązany doliczyć przychód z umowy do podstawy wymiaru składek pracownika (...)".