Prowadzenie działalności nierejestrowej i wykonywanie umowy zlecenia

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców nie stanowi działalności gospodarczej działalność wykonywana przez osobę fizyczną, której przychód należny z tej działalności nie przekracza w żadnym miesiącu 75% kwoty minimalnego wynagrodzenia, o którym mowa w ustawie o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, i która w okresie ostatnich 60 miesięcy nie wykonywała działalności gospodarczej. Przez przychód należny rozumie się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont (art. 5 ust. 6 ustawy Prawo przedsiębiorców).

Osoba wykonująca działalność nierejestrową z tego tytułu nie podlega ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu. Jeśli zawiera ona umowę zlecenia, także gdy następuje to w trakcie prowadzenia tej działalności, to jedynym tytułem do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego jest wykonywana umowa zlecenia. Tym samym z tytułu tej umowy powinna zostać zgłoszona do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego. Potwierdza to stanowisko Ministerstwa Rozwoju i Technologii, udostępnione naszemu Wydawnictwu 14 marca 2023 r. Jak w nim czytamy: "(...) Osoba wykonująca działalność nierejestrową nie odprowadza za siebie »zryczałtowanych« składek ubezpieczeniowych, które przepisy wiążą z posiadaniem statusu przedsiębiorcy. Warto podkreślić, że p.p. (Prawo przedsiębiorców - przyp. red.) nie zmieniło generalnych zasad podlegania ubezpieczeniom przez osoby fizyczne, które nie wykonują działalności gospodarczej.

Zgodnie z art. 353¹ Kodeksu cywilnego, strony chcące nawiązać współpracę mogą zawrzeć umowę układając stosunek prawny według swego uznania. Ważne jest, by jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.

W ten oto sposób (...), można przyjąć, że osoba prowadząca działalność nierejestrową będzie dążyła do zawarcia jednej z tzw. umów cywilnoprawnych. Tym samym, zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (u.s.u.s.) i art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. e ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (u.ś.o.z.), jeśli dana osoba wykonuje pracę na podstawie np. umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, to umowa taka stanowi już tytuł do ubezpieczeń - zasady te obowiązują od wielu lat i »Konstytucja Biznesu« nie dokonała modyfikacji przepisów w tym zakresie. Odpłatne świadczenie usług jest zawsze związane z zawarciem przez strony umowy cywilnoprawnej, nawet jeśli nie ma ona formy pisemnej (tzn. jest zawarta ustnie).

P.p. nie reguluje kwestii zawierania umów i nie wprowadziło w tym obszarze zmian. Obowiązek zgłoszenia do ubezpieczeń spoczywa na płatniku składek i powstaje w sytuacji objęcia danej osoby ubezpieczeniami społecznymi lub ubezpieczeniem zdrowotnym. W przypadku osób wykonujących pracę na podstawie przedmiotowych umów cywilnoprawnych, płatnikiem składek, zgodnie z art. 4 pkt 2 lit. a u.s.u.s. oraz art. 74 ust. 1 u.ś.o.z., jest jednostka organizacyjna lub osoba fizyczna pozostająca z taką osobą w stosunku prawnym uzasadniającym objęcie jej ubezpieczeniami.

Istnieją przypadki, kiedy w związku ze zbiegiem różnych tytułów do ubezpieczeń społecznych, nie opłaca się składek z tytułu wykonywania pracy na podstawie umowy cywilnoprawnej. W szczególności, jeżeli osoba wykonująca pracę na podstawie umowy o świadczenie usług jest jednocześnie pracownikiem zatrudnionym na podstawie stosunku pracy u innego pracodawcy i ma z tego tytułu zagwarantowane co najmniej minimalne wynagrodzenie, to umowa cywilnoprawna nie rodzi obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne.".