Możliwość wypłaty ryczałtu za pracę w wolną sobotę, niedzielę lub święto

Pracownikom serwisu wypłacany jest ryczałt za pracę w godzinach nadliczbowych. Czy w przypadku wykonywania przez nich pracy w sobotę, która jest dniem wolnym od pracy z tytułu przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy lub w niedzielę i święto, należy udzielić im innego dnia wolnego, czy można ten czas zrekompensować ryczałtem?

Rekompensowanie ryczałtem pracy w dzień wolny wynikający z rozkładu czasu pracy w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy oraz pracy w niedzielę i święto, zdaniem redakcji, jest nieuprawnione.

Ustawodawca przewidział szczególne formy rekompensaty pracy w przypadku wykonywania jej przez pracownika w dniu wolnym od pracy wynikającym z rozkładu czasu pracy w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy (np. w sobotę w sytuacji pracowników z pytania), a także w niedzielę i święto. W tym pierwszym przypadku, zgodnie z art. 151³ K.p., pracownikowi przysługuje w zamian inny dzień wolny od pracy udzielony do końca okresu rozliczeniowego, w terminie z nim uzgodnionym. Nie ma przy tym znaczenia przez jaką ilość godzin pracownik wykonywał pracę w tym dniu. Pracodawca ma obowiązek udzielenia innego całego dnia wolnego nawet, jeśli pracownik wykonywał pracę tylko przez np. 2 godziny (por. stanowisko Głównego Inspektoratu Pracy w sprawie rekompensowania pracy w wolną sobotę, znak GPP-249-4560-52/09/PE/RP). Pracownikowi wykonującemu pracę w niedzielę i święto pracodawca również jest obowiązany zapewnić inny dzień wolny od pracy. W zamian za pracę w niedzielę pracownik powinien go otrzymać w okresie 6 dni kalendarzowych poprzedzających lub następujących po takiej niedzieli, a gdy nie jest to możliwe - do końca okresu rozliczeniowego. Dopiero gdy i to nie nastąpi, pracownikowi przysługuje dodatek do wynagrodzenia w wysokości określonej w art. 151¹ § 1 pkt 1 K.p. (100% wynagrodzenia), za każdą godzinę pracy w niedzielę. Natomiast w zamian za pracę w święto pracownikowi przysługuje dzień wolny w ciągu okresu rozliczeniowego, a jeśli nie jest to możliwe - dodatek, o którym mowa powyżej, za każdą godzinę pracy w święto (art. 151¹¹ § 1-3 K.p.).

Zwracamy uwagę! Przepisy Kodeksu pracy przewidują wypłatę ryczałtu za nadgodziny (zamiast "normalnego" wynagrodzenia wraz z dodatkiem, o którym mowa w art. 151¹ § 1 K.p.) pracownikom wykonującym stale pracę poza zakładem pracy, którego wysokość powinna odpowiadać przewidywanemu wymiarowi pracy w godzinach nadliczbowych (art. 151¹ § 4 K.p.). Tygodniowy czas pracy łącznie z godzinami nadliczbowymi nie może przekraczać przeciętnie 48 godzin w przyjętym okresie rozliczeniowym. Ograniczenie to nie dotyczy pracowników zarządzających w imieniu pracodawcy zakładem pracy (art. 131 § 1-2 K.p.). Taki wymiar pracy w nadgodzinach może maksymalnie przewidzieć pracodawca przy ustalaniu ryczałtu. Nie może on natomiast z góry zakładać, że pracownik będzie pracował w sobotę stanowiącą dla niego dzień wolny z tytułu przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy oraz, że czas ten zrekompensuje w formie dodatku. Obowiązek udzielenia innego dnia wolnego za pracę w tym dniu (zgodnie z ww. art. 151³ K.p.) ma charakter bezwzględny, a dopiero bezsporny brak takiej możliwości (np. zwolnienie lekarskie pracownika trwające do końca okresu rozliczeniowego) i przekroczenie z tego powodu przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy, rodzi po stronie pracodawcy obowiązek wypłaty dodatku, o którym mowa w art. 151¹ § 2 K.p. (por. ww. pismo GIP). Podobnych założeń pracodawca nie może czynić odnośnie wykonywania przez pracownika pracy w niedzielę lub święto. Tutaj ustawodawca także w pierwszej kolejności zobowiązał go do udzielenia innego dnia wolnego, a dopiero przy braku takiej możliwości - do wypłaty dodatku. Ta ostatnia sytuacja powoduje też wystąpienie nadgodzin średniotygodniowych, czego jednak nie można zakładać wcześniej. Ryczałt, o którym mowa w art. 151 § 4 K.p., może zastąpić wynagrodzenie wraz z dodatkiem jakie przysługiwałyby za przewidywany wymiar pracy w nadgodzinach. Takie prognozowanie w świetle zasad rekompensowania/ustalonej kolejności rekompensowania odpowiednio pracy w dniu wolnym oraz w niedzielę i święto należy uznać za nieuprawnione.