vademecum kadrowego, składki ZUS, zasiłki, wynagrodzenia, urlopy, bhp
lupa
A A A

Zatrudnianie pracowników krok po kroku - Dodatek nr 23 do Ubezpieczeń i Prawa Pracy nr 24 (594) z dnia 10.12.2023

Cechy decydujące o rodzaju umowy

W myśl art. 22 § 1 K.p., przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem. A zatem, jak podkreślił Sąd Najwyższy w wyroku z 7 października 2009 r. (sygn. akt III PK 38/09, OSP 2010/11/115): "(...) Stosunek pracy jest dobrowolnym stosunkiem prawnym o charakterze zobowiązaniowym, zachodzącym między dwoma podmiotami, z których jeden, zwany pracownikiem, obowiązany jest świadczyć osobiście i w sposób ciągły, powtarzający się, na rzecz i pod kierownictwem drugiego podmiotu, zwanego pracodawcą, pracę określonego rodzaju oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca zatrudniać pracownika za wynagrodzeniem. (...)". Przy czym, jak uznał Sąd Apelacyjny w Szczecinie w uzasadnieniu wyroku z 24 sierpnia 2017 r. (sygn. akt III AUa 556/16): "(...) Do ustalenia, czy doszło do powstania pomiędzy stronami stosunku pracy nie jest zatem wystarczające spełnienie warunków formalnych zatrudnienia, takich jak zawarcie umowy o pracę, przygotowanie zakresu obowiązków, zgłoszenie do ubezpieczenia, a konieczne jest ustalenie, że strony miały zamiar wykonywać obowiązki stron stosunku pracy i to czyniły. (...)". Sąd ten stwierdził, że: "(...) O tym bowiem, czy strony istotnie nawiązały stosunek pracy, stanowiący tytuł ubezpieczeń społecznych, nie decyduje samo formalne zawarcie umowy o pracę, wypłata wynagrodzenia, przystąpienie do ubezpieczenia i opłacenie składki, wystawienie świadectwa pracy, ale faktyczne i rzeczywiste realizowanie elementów charakterystycznych dla stosunku pracy, a wynikających z art. 22 § 1 K.p. (...)".

Ważne: Zatrudnienie w warunkach określonych w art. 22 § 1 K.p. jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy (art. 22 § 11 K.p.).

Niedopuszczalne jest zastąpienie umowy o pracę umową cywilnoprawną przy zachowaniu warunków wykonywania pracy charakterystycznych dla stosunku pracy (art. 22 § 12 K.p.). Jak podkreślił Sąd Najwyższy w wyroku z 9 lipca 2008 r. (sygn. akt I PK 315/07): "(...) Zamiar zawarcia umowy o dzieło, a także świadome podpisanie takiej umowy nie mogą nadać cywilnoprawnego charakteru zatrudnieniu zainicjowanemu taką umową, jeśli wykazuje ono w przeważającym stopniu cechy stosunku pracy. (...)". Zawarcie umowy cywilnoprawnej mimo występowania cech charakterystycznych dla stosunku pracy, stanowi wykroczenie przeciwko prawom pracownika, zagrożone karą grzywny od 1.000 zł do 30.000 zł (art. 281 § 1 pkt 1 K.p.).

W związku z powyższym, niezwykle istotna jest umiejętność rozróżnienia i właściwej kwalifikacji łączącego strony stosunku prawnego. Cechy charakterystyczne dla obu tych stosunków przedstawiono w tabeli.

cecha stosunek pracy stosunek cywilnoprawny (zlecenie)
1 2 3
podległość służbowa
tak
pracownik podlega bezpośredniemu przełożonemu (art. 100 § 1, art. 210 § 1, 2 i 4, art. 211 pkt 2, 6 i 7 K.p.) oraz kierownikom wyższego szczebla
nie
obowiązek wykonania polecenia służbowego
tak
pracownik jest zobowiązany stosować się do poleceń przełożonych, które dotyczą pracy, jeżeli nie są sprzeczne z przepisami prawa lub umową o pracę (art. 100 § 1 K.p.)
nie
sposób wykonywania pracy lub usługi
- ściśle określony,
- pracownik nie może samowolnie zmienić sposobu wykonywania pracy
zleceniobiorca może bez uprzedniej zgody dającego zlecenie odstąpić od wskazanego przez niego sposobu wykonania zlecenia, jeżeli nie może uzyskać jego zgody, a zachodzi uzasadniony powód do przypuszczenia, że zgodziłby się on na zmianę, gdyby wiedział o istniejącym stanie rzeczy (art. 737 K.c.)
nadzór i kontrola
tak
może dotyczyć m.in.:
- sposobu wykonywania pracy,
- potwierdzania czasu pracy (np. karty zegarowe, monitorowanie aktywności pracownika w sieci, GPS w samochodach służbowych),
- przestrzegania zakazu spożywania alkoholu,
- przestrzegania obowiązku dbałości o mienie
możliwa jedynie ogólna kontrola zleceniobiorcy wykonywana przez zleceniodawcę i to wyłącznie z punktu widzenia rezultatów działalności; nie świadczy o pracowniczym podporządkowaniu (por. wyrok SN z 28 czerwca 2011 r., sygn. akt II PK 9/11)
miejsce lub miejsca pracy określone w treści umowy o pracę (art. 29 § 1 pkt 2 K.p.) może być określone lub dowolne
godziny pracy ściśle określone w prawie pracy, obwieszczeniu o czasie pracy lub umowie o pracę oraz w rozkładzie czasu pracy, ustalonym na okres co najmniej 1 miesiąca (art. 129 § 3 i 4 K.p.); z nielicznymi wyjątkami (art. 140 i art. 1401 § 2 K.p.) mogą być określone lub dowolne
odpłatność
- obligatoryjne wynagrodzenie jest jedną z zasad prawa pracy (art. 13 K.p.),
- pracownik nie może zrzec się prawa do wynagrodzenia ani przenieść go na inną osobę (art. 84 K.p.),
- wynagrodzenie wypłacane jest co najmniej raz w miesiącu, z dołu, w stałym i ustalonym z góry terminie (art. 85 § 1 K.p.),
- wynagrodzenie podlega ochronie przed potrąceniami (art. 87-91 K.p.),
- gwarancja uzyskiwania płacy minimalnej
- co do zasady tak, chyba że z umowy lub z okoliczności wynika, iż przyjmujący zlecenie zobowiązał się wykonać je bez wynagrodzenia (art. 735 § 1 K.c.),
- istnieje możliwość zrzeczenia się lub przeniesienia prawa do wynagrodzenia na inną osobę,
- wynagrodzenie wypłacane jest dopiero po wykonaniu zlecenia, chyba że co innego wynika z umowy lub z przepisów szczególnych (art. 744 K.c.),
- nie podlega ochronie przed potrąceniami - zasadniczo wynagrodzenie z umowy zlecenia powinno być przekazane w całości, ale art. 833 § 21 K.p.c. pozwala na zastosowanie art. 87 i art. 871 K.p., jeśli łącznie są spełnione dwa warunki:
wynagrodzenie jest świadczeniem powtarzającym się (por. wyrok SA w Łodzi z 13 lutego 2014 r., sygn. akt I ACa 1057/13),
celem tego świadczenia jest zapewnienie utrzymania zleceniobiorcy albo stanowi ono jedyne źródło dochodu dłużnika będącego osobą fizyczną
osobisty charakter
tak
pracownik nie może powierzyć wykonywania pracy innej osobie
co do zasady tak zleceniobiorca może powierzyć wykonanie zlecenia osobie trzeciej, gdy to wynika z umowy lub ze zwyczaju, albo gdy jest do tego zmuszony przez okoliczności
czas trwania co do zasady długotrwały
- krótkotrwały,
- często jednorazowy,
- dotyczący wykonania doraźnej czynności lub usługi (por. wyrok SN z 15 października 1999 r., sygn. akt I PKN 307/99, OSNP 2001/7/214)

Spośród wszystkich wymienionych w tabeli cech, elementem najlepiej charakteryzującym stosunek pracy (gdyż niewystępującym w żadnej umowie cywilnoprawnej) jest podporządkowanie pracownika w procesie pracy. Przejawia się ono wykonywaniem pracy pod kierownictwem pracodawcy, w zakresie:

  • podległości służbowej,
  • obowiązku wykonywania poleceń służbowych,
  • poddawania się kontroli w zakresie dopuszczonym przepisami prawa, jak również w zakresie określenia miejsca, czasu i sposobu wykonywania pracy, który w procesie pracy może być modyfikowany.
Ważne: Dla oceny rodzaju stosunku prawnego decydujące jest ustalenie, które z cech mają charakter przeważający (por. wyrok SN z 14 września 1998 r., sygn. akt I PKN 334/98, OSNP 1999/20/646). W razie wątpliwości w tym zakresie, należy wziąć pod uwagę nazwę umowy i cel jej zawarcia (por. wyrok SN z 18 czerwca 1998 r., sygn. akt I PKN 191/98, OSNP 1999/14/449).
 Jeśli nie znalazłeś informacji, której szukasz,
wejdź do serwisu
www.UmowyoPrace.pl » 
Więcej w zasobach płatnych

Serwis Głównego Księgowego

Gazeta Podatkowa

Terminarz

grudzień 2024
PN WT ŚR CZ PT SO ND
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
17
18
19
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
sklep.gofin.pl - RABATY, NAGRODY, PROMOCJE
NEWSLETTERY
Fachowe czasopisma - PoznajProdukty.gofin.pl
KODEKS PRACY, Prawo Pracy
UMOWA O PRACĘ - druk, przykład. Wypowiedzenie (rozwiązanie) umowy o pracę.
Wszystko o urlopach pracowniczych - wypoczynkowy, bezpłatny, macierzyński, szkoleniowy
Przydatne linki
Sklep internetowy - sklep.gofin.pl
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o., ul. Owocowa 8, 66-400 Gorzów Wlkp., tel. 95 720 85 40, faks 95 720 85 60
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN
Szanowny Użytkowniku !
Prosimy o zapoznanie się z poniższymi informacjami oraz wyrażenie dobrowolnej zgody poprzez kliknięcie przycisku "Zgadzam się".
Pamiętaj, że zawsze możesz wycofać zgodę.

Serwis internetowy, z którego Pani/Pan korzysta używa plików cookies w celu:

  • niezbędnego zapewnienia prawidłowego działania Serwisów (utrzymania sesji),
  • realizacji funkcjonalności ułatwiających obsługę Serwisu,
  • dopasowania reklam w serwisach społecznościowych,
  • analizy statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
  • zbierania i przetwarzania danych w celu wyświetlenia reklam produktów własnych i klientów reklamowych oraz do śledzenia użytkowników, kliknięć i konwersji wyświetlanych reklam.
Pliki cookies

Są to pliki instalowane w urządzeniach końcowych osób korzystających z Serwisu, w celu administrowania Serwisem, dostosowania treści Serwisu do preferencji użytkownika, utrzymania sesji użytkownika oraz dla celów statystycznych i targetowania reklamy (dostosowania treści reklamy do indywidualnych potrzeb użytkownika). Informujemy, że istnieje możliwość określenia przez użytkownika Serwisu warunków przechowywania lub uzyskiwania dostępu do informacji zawartych w plikach cookies za pomocą ustawień przeglądarki lub konfiguracji usługi. Szczegółowe informacje na ten temat dostępne są u producenta przeglądarki, u dostawcy usługi dostępu do internetu oraz w Polityce prywatności i plików cookies.

Administratorzy

Administratorem Pana/Pani danych osobowych w związku z korzystaniem z Serwisu internetowego i jego usług jest Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o. Administratorem danych osobowych w plikach cookies w związku z wyświetleniem analizy statystyk i wyświetlaniem spersonalizowanych reklam są partnerzy Wydawnictwa Podatkowego GOFIN sp. z o.o., Google Inc, Facebook Inc.

Jakie ma Pani/Pan prawa w stosunku do swoich danych osobowych?

Wobec swoich danych mają Pan/Pani prawo do żądania dostępu do swoich danych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania danych, prawo do cofnięcia zgody.

Podstawy prawne przetwarzania Pani/Pana danych osobowych
  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z wykonaniem umowy.

    Umowa w naszym przypadku oznacza akceptację regulaminu naszych usług. Jeśli zatem akceptuje Pani/Pan umowę na realizację danej usługi, to możemy przetwarzać Pani/Pana dane w zakresie niezbędnym do realizacji tej umowy.

  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z prawnie uzasadnionym interesem administratora.

    Dotyczy sytuacji, gdy przetwarzanie danych jest uzasadnione z uwagi na usprawiedliwione potrzeby administratora, tj. dokonanie pomiarów statystycznych, ulepszania naszych usług, jak również prowadzenie marketingu i promocji własnych usług administratora.

  • Dobrowolna zgoda.

    Aby móc realizować cele:
    - zapamiętania Pani/Pana decyzji w Serwisach w zakresie korzystania z dostępnych opcjonalnie funkcjonalności,
    - analiz statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
    - dopasowania reklam w serwisach społecznościowych,
    - wyświetlania spersonalizowanych reklam produktów własnych i klientów reklamowych oraz do śledzenia użytkowników, kliknięć i konwersji wyświetlanych reklam w związku z odwiedzaniem niniejszego Serwisu internetowego partnerzy Wydawnictwa Podatkowego Gofin sp. z o.o. muszą mieć możliwość przetwarzania Pani/Pana danych.

Potrzebna jest Nam Pani/Pana dobrowolna zgoda na zapisy w plikach cookies w celach realizacji powyższych celów.
W związku z powyższymi wyjaśnieniami prosimy o wyrażenie dobrowolnej zgody na zapisywanie informacji w plikach cookies przez kliknięcie przycisku „Zgadzam się” lub „Nie teraz” w przypadku braku zgody. Istnieje możliwość skorzystania z „ustawień zaawansowanych” plików cookies w celu określenia indywidualnych zgód na zapis wybranych plików cookies realizujących wybrane cele.