Ustalenie dłuższego niż ustawowy okresu wypowiedzenia

Strony stosunku pracy mogą wydłużyć w umowie o pracę okres obowiązującego pracownika wypowiedzenia, przy czym nie będzie to miało wpływu na wysokość odszkodowania w razie, gdyby się okazało, że jest ono pracownikowi należne.

Co do zasady, możliwość przedłużenia okresu wypowiedzenia została przewidziana dla pracowników zatrudnianych na stanowiskach związanych z odpowiedzialnością materialną za powierzone mienie. W myśl art. 36 § 5 K.p., okres wypowiedzenia może zostać wydłużony do miesiąca, w przypadku obowiązującego okresu dwutygodniowego albo do trzech miesięcy w razie obowiązywania okresu miesięcznego. Poza tym wyjątkiem, przepisy nie regulują możliwości umownego ich ustalenia, niemniej strony mogą się w tej kwestii porozumieć.

Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały z 9 listopada 1994 r. (sygn. akt I PZP 46/94, OSNP 1995/7/87) stwierdził, że: "(...) Przepis art. 36 K.p. sformułowany jest wprawdzie w sposób kategoryczny, ale nie oznacza to jednak, że na jego tle wykluczone jest stosowanie reguły uprzywilejowania pracownika z art. 18 K.p. (...)", bowiem przepisy, w których są one określone, nie są bezwzględnie obowiązującymi. Należy zatem przyjąć, że jeżeli do rozwiązania stosunku pracy dojdzie z inicjatywy pracodawcy (a więc wbrew woli pracownika), to wydłużenie wypowiedzenia może być dla pracownika korzystne, np. gdyby przypadało w czasie, gdy panuje duże bezrobocie. Potwierdzeniem powyższego jest wyrok z 2 października 2003 r. (sygn. akt I PK 416/02, OSNP 2004/19/328), w uzasadnieniu którego Sąd Najwyższy zauważył, że: "(...) Zastrzeżenie dłuższego okresu wypowiedzenia umowy, również przez pracownika, nie musi być uznane automatycznie za niekorzystne, jeżeli w efekcie zamieszczenia takiego postanowienia uzyskiwał on dłuższy okres wypowiedzenia przez pracodawcę, a sytuacja na rynku pracy w konkretnych okolicznościach, przy uwzględnieniu miejsca wykonywania pracy, branży, rodzaju pracy i zapotrzebowania na nią mogła czynić praktycznie nierealną możliwość wypowiedzenia przez pracownika (...)".

Co prawda wydłużenie okresu wypowiedzenia może być korzystne w momencie zawierania umowy o pracę, ale nie jest to jednoznaczne z tym, że tak będzie w chwili rozstania. W tej kwestii Sąd Najwyższy w wyroku z 10 stycznia 2006 r. (sygn. akt I PK 97/05, OSNP 2007/3-4/39) stwierdził, iż: "(...) Ocena ważności postanowienia umowy o pracę wprowadzającego dłuższy okres jej wypowiedzenia dla pracownika (art. 18 § 2 K.p.) musi być odniesiona do konkretnych okoliczności sprawy, a w szczególności całokształtu regulacji umownych, w sposób zobiektywizowany uwzględniający warunki z chwili zawarcia umowy (...)".

W umowie o pracę strony zastrzegły, że obowiązuje je sześciomiesięczny okres wypowiedzenia. W chwili dokonania ustaleń było to dla zatrudnionego korzystne. Gdy po kilku latach pracownik znalazł lepszą pracę i wypowiedział pracodawcy umowę, nie miał ochoty świadczyć pracy przez tak długi okres, ale musiał, bowiem się do tego zobowiązał.