Określenie wysokości wynagrodzenia w umowie o pracę

Zgodnie z art. 29 § 1 pkt 3 K.p., umowa o pracę powinna określać wynagrodzenie za pracę odpowiadające rodzajowi pracy, ze wskazaniem składników wynagrodzenia, a w związku z tym, wynagrodzenie pracownika nie musi być kategorią jednorodną. Potwierdza to art. 78 § 2 K.p. W myśl tego przepisu, w celu określenia wynagrodzenia za pracę ustala się, w trybie przewidzianym w art. 77¹-77³ K.p., wysokość oraz zasady przyznawania pracownikom stawek wynagrodzenia za pracę określonego rodzaju lub na określonym stanowisku (a więc tzw. płacę zasadniczą), a także innych składników wynagrodzenia (różnego rodzaju dodatków), jeżeli zostały one przewidziane z tytułu wykonywania danej pracy. Zatem obowiązkowa część wynagrodzenia (wynagrodzenie za pracę określonego rodzaju lub na określonym stanowisku) oraz składniki dodatkowe, to całkowicie odrębne wielkości. Oznacza to, że nie mogą być ustalone w jednej wspólnej kwocie.

Zdaniem Sądu Najwyższego, które wyraził on w wyroku z 3 listopada 1976 r. (sygn. akt I PR 165/76): "Wynagrodzenie - jako istotny element każdej umowy o pracę - winno być określone w sposób dokładny i niepozostawiający wątpliwości, co do umówionych przez strony zasad jego zapłaty. (...)". Wskazywanie w umowie o pracę ogólnej kwoty jaką otrzyma pracownik, bez wyodrębnienia poszczególnych składników wynagrodzenia, nie spełnia tego warunku. Takie postępowanie jest nie do zaakceptowania także dlatego, że na przykład uniemożliwia weryfikację czy wypłacane pracownikowi wynagrodzenie nie jest niższe niż płaca minimalna oraz może utrudniać pracownikowi dochodzenie roszczeń w razie gdyby określony składnik wynagrodzenia został przez pracodawcę zaniżony (np. zbyt niski ryczałt za pracę w nocy).

Nie jest konieczne użycie w umowie o pracę stwierdzenia "wynagrodzenie brutto". Zdaniem Sądu Najwyższego (por. wyrok z 9 lipca 2014 r., sygn. akt I PK 250/13, OSNP 2015/12/161) pojęcie wynagrodzenie: "(...) oznacza całość należnej na podstawie przepisów płacowych i umowy o pracę zapłaty za pracę, obejmując także część, którą pracodawca odlicza, jako składki na ubezpieczenia społeczne i zaliczki na podatek dochodowy. (...)". W takim razie: "(...) wynagrodzenie za pracę powinno być ustalone w umowie o pracę w kwocie brutto. Tylko bowiem wynagrodzenie brutto (...) określa kwotę stanowiącą ekwiwalent pracy pracownika w rozumieniu art. 22 § 1 K.p. Wynagrodzenie netto (...) jest zawsze kwotą pochodną - różnicą wynagrodzenia brutto i odliczeń zaliczek na podatek dochodowy i składek ubezpieczeniowych (w tym rozumieniu kwota netto nie musi być kwotą rzeczywiście wypłacaną pracownikowi, bowiem po dokonaniu odliczeń podatkowo-składkowych pracodawca może dokonać potrąceń określonych w art. 87 K.p.). (...)".