Prowadzenie działalności i prawo do emerytury lub renty

Dla osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą przepisy ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 2561 ze zm.), zwanej ustawą zdrowotną, określają pewne ulgi w opłacaniu składki zdrowotnej. Mogą z nich skorzystać zarówno przedsiębiorcy, którzy dopiero rozpoczęli prowadzenie działalności gospodarczej, jak i ci, którzy prowadzą własną firmę od pewnego czasu. Wśród osób zwolnionych z obowiązku opłacania składki na ubezpieczenie zdrowotne z tytułu prowadzonej pozarolniczej działalności, po spełnieniu określonych warunków (o których mowa w art. 82 ust. 8 ustawy zdrowotnej), są m.in. emeryci i renciści.

Jak wynika z treści tego przepisu składka zdrowotna nie jest opłacana z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności przez osobę, której świadczenie emerytalne lub rentowe nie przekracza miesięcznie kwoty minimalnego wynagrodzenia (w 2024 r. - od stycznia do czerwca - 4.242 zł, a od lipca do grudnia - 4.300 zł), w przypadku gdy osoba ta:

• uzyskuje dodatkowe przychody z tej działalności w wysokości nieprzekraczającej miesięcznie 50% kwoty najniższej emerytury, czyli obecnie kwoty 794,22 zł (tj. 50% z 1.588,44 zł, bowiem tyle wynosi od 1 marca 2023 r. najniższa emerytura) lub
• opłaca podatek dochodowy w formie karty podatkowej.

Dodać warto, że pod pojęciem "świadczenie emerytalne" oraz "świadczenie rentowe" należy rozumieć kwotę odpowiednio emerytury lub renty wraz z dodatkiem pielęgnacyjnym, a w przypadku renty rodzinnej, także z dodatkiem dla sieroty zupełnej. W kwocie świadczenia nie uwzględnia się innych dodatków, zasiłków, świadczeń pieniężnych, ryczałtu energetycznego, ekwiwalentu pieniężnego z tytułu prawa do bezpłatnego węgla oraz deputatu węglowego.

Osoba mająca ustalone prawo do emerytury/renty prowadząca działalność gospodarczą, w przypadku spełnienia warunków niezbędnych do zwolnienia z opłacania składki zdrowotnej (o których mowa w art. 82 ust. 8 ustawy zdrowotnej), podlega ubezpieczeniu zdrowotnemu, natomiast jest zwolniona z opłacania składki zdrowotnej. To oznacza, że:

• jest zobowiązana dokonać zgłoszenia do tego ubezpieczenia - jeśli dopiero rozpoczęła prowadzenie działalności,
• nie może się wyrejestrować z tego ubezpieczenia (na czas korzystania ze zwolnienia z opłacania składki zdrowotnej) - gdy już prowadzi działalność gospodarzą.

W składanych do ZUS za każdy miesiąc kalendarzowy dokumentach rozliczeniowych osoba taka powinna wykazywać prawidłową podstawę wymiaru składki zdrowotnej (ustaloną w zależności od formy opodatkowania firmowych dochodów) oraz kwotę tej składki w wysokości:

• 0,00 zł - jeżeli w danym miesiącu zostały spełnione warunki uprawniające do zwolnienia z opłacania składki zdrowotnej lub
• wynikającej z przemnożenia ustalonej podstawy wymiaru składki przez obowiązującą stopę procentową składki - jeżeli nie spełnia wymaganych warunków.