Dodatkowe świadczenia dla emerytów i rencistów

Wysokość emerytury lub renty nie zawsze jest satysfakcjonująca, mimo że ustawodawca zagwarantował systematyczne zwiększanie tych świadczeń za sprawą corocznej waloryzacji. Warto zatem przypomnieć, że w pewnych okolicznościach można uzyskać prawo do dodatkowego świadczenia. Niektóre są przyznawane z urzędu, a o wybrane trzeba wystąpić składając stosowny wniosek.

Dodatki

Ustawodawca przewidział możliwość wypłaty dodatków do emerytury lub renty.

Do najpopularniejszych należą dodatki, o których mowa w art. 75 i art. 76 ustawy emerytalnej, tj.:

• pielęgnacyjny - przyznawany osobie uprawnionej do emerytury lub renty, jeżeli osoba ta:
• została uznana za całkowicie niezdolną do pracy oraz do samodzielnej egzystencji albo
• ukończyła 75 lat życia,
• dla sierot zupełnych - należny sierocie zupełnej uprawnionej do renty rodzinnej.

Z założenia są one przyznawane na wniosek świadczeniobiorcy, z zastrzeżeniem dotyczącym dodatku pielęgnacyjnego. Dodatek ten jest przyznawany przez organ rentowy z urzędu, od miesiąca ukończenia przez emeryta lub rencistę 75 lat, chyba że otrzymuje on już to świadczenie ze względu na swój stan zdrowia (w związku z uznaniem za całkowicie niezdolnego do pracy oraz do samodzielnej egzystencji).

Ponadto po spełnieniu określonych warunków dany świadczeniobiorca może uzyskać prawo m.in. do dodatku:

• za tajne nauczanie,
• pielęgnacyjnego dla inwalidy wojennego całkowicie niezdolnego do pracy i samodzielnej egzystencji,
• kombatanckiego lub świadczenia w wysokości dodatku kombatanckiego,
• kompensacyjnego,
• pieniężnego do renty inwalidy wojennego.

Ustalone przez ustawodawcę kwoty ryczałtowe dodatków podlegają podwyższeniu przy zastosowaniu wskaźnika waloryzacji emerytur i rent od miesiąca, w którym jest przeprowadzana waloryzacja, a więc od 1 marca każdego roku.

Mama 4+

Nie każdy emeryt ma zagwarantowaną najniższą wysokość tego świadczenia, w głównej mierze z powodu braku wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego. W grupie tych osób znajdują się m.in. rodzice, którzy zrezygnowali z aktywności zawodowej na poczet wychowywania swoich dzieci. Jeśli tych dzieci było co najmniej czworo, mogą oni ubiegać się o tzw. świadczenie Mama 4+. Przysługuje ono na zasadach określonych w ustawie o rodzicielskim świadczeniu uzupełniającym (Dz. U. z 2022 r. poz. 1051), zwanej ustawą Mama 4+, a więc:

• matce, która urodziła i wychowała albo wychowała co najmniej czworo dzieci lub
• ojcu, który wychował co najmniej czworo dzieci, w określonych przez ustawodawcę przypadkach,

po osiągnięciu odpowiednio wieku 60 lub 65 lat, jeżeli nie posiadają dochodu zapewniającego niezbędne środki utrzymania oraz pod warunkiem zamieszkiwania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w trakcie jego pobierania.

Świadczenie to, które stanowi dopełnienie wysokości emerytury lub renty do wysokości najniższej emerytury, nie przysługuje osobie uprawnionej do tych świadczeń w wysokości co najmniej najniższej emerytury.

Świadczenie uzupełniające 500+

Osoby niezdolne do samodzielnej egzystencji mogą korzystać ze świadczenia uzupełniającego, o którym mowa w ustawie o świadczeniu uzupełniającym dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji (Dz. U. z 2023 r. poz. 156 ze zm.). Przysługuje ono przede wszystkim osobom, które spełniły łącznie następujące warunki:

• ukończyły 18 lat,
• są niezdolne do samodzielnej egzystencji, co zostało stwierdzone stosownym orzeczeniem, potwierdzającym co najmniej niezdolność do samodzielnej egzystencji,
• nie posiadają prawa do świadczeń pieniężnych finansowanych ze środków publicznych albo suma tych świadczeń o charakterze innym niż jednorazowe, wraz z kwotą wypłacaną przez zagraniczne instytucje właściwe do spraw emerytalno-rentowych, z wyłączeniem renty rodzinnej przyznanej w okolicznościach, o których mowa w art. 68 ust. 1 pkt 3 ustawy emerytalnej, zasiłku pielęgnacyjnego oraz innych dodatków i świadczeń wypłacanych wraz z tymi świadczeniami na podstawie odrębnych przepisów przed dokonaniem odliczeń, potrąceń i zmniejszeń, nie przekracza miesięcznie określonej przez ustawodawcę kwoty.

To tzw. świadczenie uzupełniające 500+ przysługuje osobie uprawnionej w wysokości nie wyższej niż 500 zł miesięcznie. Łączna kwota świadczenia uzupełniającego i np. emerytury lub renty nie może jednak przekroczyć miesięcznie ustalonej kwoty - zmieniającej się corocznie w ramach waloryzacji.