Obliczanie i wysokość dodatków za pracę w nocy

Dodatki za pracę w nocy przysługują pracownikom wykonującym pracę w takiej porze, w ramach godzin wyznaczonych w danym zakładzie. Podstawę ustalenia tego dodatku w wysokości wynikającej z Kodeksu pracy stanowi minimalne wynagrodzenie obowiązujące w danym roku kalendarzowym. Jego wysokość zależy też od nominalnego wymiaru czasu pracy w danym miesiącu. Pracodawcy, głównie pozabudżetowi, mogą też ustalić korzystniejsze zasady obliczania dodatków za pracę w nocy.

Pora nocna

Niezależnie od tego, czy pracownik wykonuje pracę w porze nocnej okazjonalnie czy regularnie, przysługuje mu dodatek do wynagrodzenia. Porę nocną wyznacza w zakładzie pracodawca jako 8 godzin w przedziale pomiędzy godzinami 21⁰⁰ a 7⁰⁰ (art. 151⁷ § 1 K.p.). W razie niewyznaczenia w zakładzie pory nocnej przyjmuje się, że obejmuje ona wszystkie 10 godzin w przedziale od 21⁰⁰ do 7⁰⁰.

Z przepisów Kodeksu pracy wynika, że niektórzy pracownicy mogą się zaliczać do tzw. grupy pracujących w nocy, o których mowa w art. 151⁷ § 2 K.p. Należą do nich pracownicy, których rozkład czasu pracy obejmuje w każdej dobie co najmniej 3 godziny pracy w porze nocnej lub których co najmniej 1/4 czasu pracy w okresie rozliczeniowym przypada na porę nocną. Czas pracy pracującego w nocy nie może przekraczać 8 godzin na dobę, jeżeli wykonuje on prace szczególnie niebezpieczne albo związane z dużym wysiłkiem fizycznym lub umysłowym. Przepis o nieprzekraczaniu 8 godzin pracy w nocy przez pracujących w nocy nie dotyczy:

• pracowników zarządzających w imieniu pracodawcy zakładem pracy,
• przypadków konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii.

Obliczanie dodatku za pracę w nocy

Pracownikowi wykonującemu pracę w porze nocnej przysługuje dodatek do wynagrodzenia za każdą godzinę pracy w porze nocnej w wysokości 20% stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia za pracę (art. 151⁸ § 1 K.p.). Zasady ustalania dodatku za pracę w nocy określa § 4b rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy (...). Przepis ten przewiduje, że w celu obliczenia wysokości dodatku za pracę w nocy należy minimalne wynagrodzenie za pracę obowiązujące w danym roku podzielić przez liczbę godzin pracy przypadających do przepracowania w danym miesiącu. Z tak obliczonej stawki godzinowej oblicza się dodatek w wysokości 20%.

Jest to wysokość minimalna, a pracodawca w przepisach zakładowych może ustalić wyższą wysokość tych dodatków (przykład).

Stosowane w powołanym przepisie określenie "liczba godzin przypadająca do przepracowania w danym miesiącu" wyjaśnił Główny Inspektorat Pracy w piśmie z dnia 23 stycznia 2008 r. GIP stwierdził w nim, że przez liczbę godzin przypadających do przepracowania w danym miesiącu należy rozumieć obowiązujący wymiar czasu pracy obliczony zgodnie z art. 130 K.p. Zdaniem GIP nie stosuje się jako dzielnika liczby godzin wynikających z rozkładu czasu pracy danego pracownika ani liczby godzin faktycznie przez niego przepracowanych w danym miesiącu, tylko nominalną liczbę godzin do przepracowania, obliczoną zgodnie z art. 130 K.p.

Za pracę w nocy możliwa jest wypłata ryczałtu zamiast dodatków za tego rodzaju pracę. Dotyczy to jednak wyłącznie pracowników wykonujących pracę w porze nocnej stale poza zakładem pracy (art. 151⁸ § 2 K.p.). Wysokość takiego ryczałtu zasadniczo powinna odpowiadać przewidywanemu wymiarowi pracy w porze nocnej.