WSTĘP

Czas pracy jest jednym z najbardziej skomplikowanych zagadnień z zakresu kadr i płac, choć główne przepisy regulujące tę tematykę w zasadzie nie zmieniły się od 2004 r., kiedy w związku z przystąpieniem do Unii Europejskiej na nowo uregulowano to zagadnienie. Od tamtej pory wprowadzono do działu VI Kodeksu pracy tylko niewielkie zmiany, które w większości przypadków dotyczyły pracy w niedziele i święta lub wpływu świąt na dopuszczalny wymiar czasu pracy w okresie rozliczeniowym. Bardziej zasadnicze zmiany wprowadzono w sierpniu 2013 r., pozwalając na wydłużanie okresów rozliczeniowych do 12 miesięcy oraz na wprowadzenie tzw. ruchomego czasu pracy. Z kolei w kwietniu 2023 r. ustawodawca zdecydował się uregulować kwestię relacji szkoleń do czasu pracy, gdyż wcześniej jedynymi szkoleniami, które obligatoryjnie wliczano do czasu pracy były te z dziedziny bhp.

Przepisy o czasie pracy zawarte w Kodeksie pracy nie są do końca precyzyjne, a części przyjętych w nich pojęć nie jesteśmy w stanie zrozumieć bez orzecznictwa sądowego lub stanowisk urzędowych PIP i resortu pracy. Koronnym przykładem w tym zakresie jest pojęcie "normalnego wynagrodzenia" za godziny nadliczbowe, które definiujemy na podstawie orzecznictwa od kluczowego w tym zakresie wyroku z 3 czerwca 1986 r. (sygn. akt PRN 40/86, OSNC 1987/9/140) począwszy. Podobnie pojęcie "liczba godzin przypadających do przepracowania w miesiącu", które PIP i resort pracy zdefiniowały w swoich stanowiskach jako wymiar z art. 130 K.p., a rozumienie tego terminu jest bardzo ważne, gdyż realnie wpływa on na wynagrodzenie pracownika stanowiąc dzielnik zarówno przy obliczaniu wynagrodzenia za nadgodziny, dodatku do niego, jak również dodatków nocnych.

Biorąc to pod uwagę, przygotowaliśmy dodatek przedstawiający te zagadnienia z czasu pracy, które na przełomie ostatnich lat doczekały się interpretacji w orzecznictwie lub w treści oficjalnych stanowisk urzędowych. Okazuje się bowiem, że w praktyce znajdują się ciągle nowe, niewyjaśnione wcześniej kwestie, jak przykładowo: relacja pomiędzy nominalnym czasem pracy a czasem dyżurów u kierowców, czy pracowników podmiotów leczniczych. Z drugiej strony niektóre tematy nabierają większej aktualności w związku z potrzebami rynku i w tym dodatku opisaliśmy co najmniej dwa takie zagadnienia: związane z zatrudnianiem pracowników niepełnosprawnych oraz pracowników mobilnych. Zwłaszcza ta druga grupa zatrudnionych coraz bardziej się rozszerza, a zasady liczenia czasu pracy w takich przypadkach nadal budzą wątpliwości, choć w ostatnim wyroku z tego zakresu z 24 lutego 2021 r., sygn. akt III PSKP 4/21 Sąd Najwyższy dokonał analizy całego dotychczasowego orzecznictwa począwszy od 1976 r., czyli początków obowiązywania Kodeksu pracy, o czym piszemy w treści dodatku.