Obowiązki osób kierujących pracownikami w zakresie bhp

Przepisy bhp dużą wagę przywiązują do kwestii nadzoru nad wykonywaną pracą, nakładając określone obowiązki na kadrę kierowniczą. Warto zaznaczyć, że przepisy Kodeksu pracy nie definiują pojęcia "osoby kierującej pracownikami". W doktrynie przyjmuje się, że przez osobę kierującą pracownikami rozumie się osobę mającą prawo wydawania poleceń innym pracownikom. W wyroku z 19 lutego 2013 r. (sygn. akt IV KK 216/12, Biul.PK 2013/3/34-40) Sąd Najwyższy stwierdził, że dla objęcia funkcji: "(...) kierownika, majstra, brygadzisty czy innej osoby kierującej pracownikami obowiązkami w sferze bhp, w rozumieniu art. 212 K.p., nie jest konieczna żadna wyjątkowa forma, w szczególności obowiązki te nie muszą stanowić treści umowy o pracę lub innego źródła stosunku pracy, na podstawie którego osoba kierująca pracownikami jest zatrudniona, nie muszą także być włączone do zakresu czynności. Sam fakt pełnienia wobec pracowników funkcji kierowniczych czyni te osoby, jako osoby kierujące pracownikami, podmiotami obowiązków wymienionych w art. 212 K.p. Stąd też pracownik, któremu powierzono kierowanie pracą innych, z samej istoty sprawowanej funkcji jest zobowiązany do stałego czuwania nad tym, aby praca podległych mu pracowników przebiegała zgodnie z przepisami lub zasadami bhp. (...)".

Katalog obowiązków osoby kierującej pracownikami został określony w art. 212 K.p. w formie katalogu zamkniętego. Do obowiązków tych należy:

• organizowanie stanowisk pracy zgodnie z przepisami i zasadami bhp,
• dbanie o sprawność środków ochrony indywidualnej oraz ich stosowanie zgodnie z przeznaczeniem,
• organizowanie, przygotowywanie i prowadzenie prac, z uwzględnieniem zabezpieczenia pracowników przed wypadkami przy pracy, chorobami zawodowymi i innymi chorobami związanymi z warunkami środowiska pracy,
• dbanie o bezpieczny i higieniczny stan pomieszczeń pracy i wyposażenie techniczne, a także o sprawność środków ochrony zbiorowej i ich stosowanie zgodnie z przeznaczeniem,
• egzekwowanie przestrzegania przez pracowników przepisów i zasad bhp,
• zapewnienie wykonania zaleceń lekarza sprawującego opiekę zdrowotną nad pracownikami.

Uwaga! Nałożenie na osoby kierujące pracownikami obowiązków wynikających z art. 212 K.p. nie zwalnia ich z powinności przestrzegania innych przepisów, dotyczących bhp (w szczególności obowiązków wiążących każdego pracownika, a więc tych wynikających m.in. z art. 211 K.p.).

Naruszenie powyższych obowiązków stanowi nie tylko wykroczenie zagrożone karą grzywny (art. 283 § 1 K.p.), bowiem w niektórych przypadkach może stanowić również przestępstwo zagrożone karą pozbawienia wolności do lat 3 (art. 220 K.k.), a także może być przyczyną uzasadniającą wypowiedzenie przez pracodawcę umowy o pracę (por. wyrok SN z 14 września 1998 r., sygn. akt I PKN 322/98, OSNP 1999/20/641).

Czy, a jeśli tak, to jaką odpowiedzialność w zakresie bhp ponosi kierownik danego projektu, który organizuje do wykonania roboty, koordynując przy tym pracę podwykonawców, pracowników samozatrudnionych i pracowników zakładu pracy, na którego terenie będzie realizowane zadanie?

Osoba kierująca pracownikami, o której mowa powyżej, mająca realny wpływ na bezpieczeństwo i higienę pracy innych pracowników, z uwagi na planowanie i koordynowanie wykonywanych przez nich robót, za ewentualne uchybienia może ponosić odpowiedzialność wykroczeniową i karną.