Szkodliwe czynniki biologiczne

Zatrudnianie pracowników w warunkach narażenia na działanie szkodliwych czynników biologicznych rodzi po stronie pracodawcy obowiązek stosowania wszelkich dostępnych środków eliminujących narażenie, a jeżeli jest to niemożliwe - ograniczających stopień tego narażenia, przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki (art. 222¹ § 1 K.p.). Ponadto pracodawca powinien prowadzić rejestr prac narażających pracowników na działanie szkodliwych czynników biologicznych oraz rejestr pracowników zatrudnionych przy takich pracach (art. 222¹ § 2 K.p.).

Klasyfikację i wykaz szkodliwych czynników biologicznych, wykaz prac narażających pracowników na działanie czynników biologicznych oraz obowiązki pracodawców określa rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22 kwietnia 2005 r. w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki (Dz. U. nr 81, poz. 716 z późn. zm.). Stosownie do jego postanowień, do szkodliwych czynników biologicznych, mogących być przyczyną zakażenia, alergii lub zatrucia, zaliczane są:

• drobnoustroje komórkowe,
• jednostki bezkomórkowe zdolne do replikacji lub przenoszenia materiału genetycznego, w tym zmodyfikowane genetycznie,
• hodowle komórkowe,
• pasożyty wewnętrzne człowieka.

Przed wyborem środka zapobiegawczego pracodawca dokonuje oceny ryzyka zawodowego, na jakie jest lub może być narażony pracownik. Powinien uwzględnić przy tym w szczególności:

• klasyfikację i wykaz szkodliwych czynników biologicznych,
• rodzaj, stopień oraz czas trwania narażenia na działanie szkodliwego czynnika biologicznego,
• informacje na temat:
• potencjalnego działania alergizującego lub toksycznego szkodliwego czynnika biologicznego,
• choroby, która może wystąpić w następstwie wykonywanej pracy,
• stwierdzonej choroby, która ma bezpośredni związek z wykonywaną pracą,
• wskazówki organów właściwej inspekcji sanitarnej, Państwowej Inspekcji Pracy oraz jednostek służby medycyny pracy.

Ocena ryzyka powinna być aktualizowana w szczególności w odniesieniu do zmian mających znaczenie dla zdrowia pracowników w miejscu pracy.

Pomimo stosowania środków zapobiegawczych pracodawca ma obowiązek m.in.:

• ograniczania liczby pracowników narażonych lub potencjalnie narażonych na działanie szkodliwego czynnika biologicznego,
• projektowania procesu pracy w sposób pozwalający na uniknięcie lub zminimalizowanie uwalniania się szkodliwego czynnika biologicznego w miejscu pracy,
• zapewnienia pracownikom środków ochrony zbiorowej lub w przypadku gdy w inny sposób nie można uniknąć narażenia, środków ochrony indywidualnej odpowiednich do rodzaju i poziomu narażenia,
• zapewniania pracownikom środków hermetyczności w celu zapobiegania i redukcji przypadkowego przeniesienia lub uwolnienia szkodliwego czynnika biologicznego,
• stosowania znaku ostrzegającego przed zagrożeniem biologicznym,
• przeprowadzania badań na obecność szkodliwego czynnika biologicznego, tam gdzie jest to konieczne i technicznie wykonalne, z wyłączeniem pierwotnie zamkniętej przestrzeni,
• stosowania procedur bezpiecznego postępowania ze szkodliwymi czynnikami biologicznymi,
• poinformowania pracownika o badaniach lekarskich, z których pracownik może skorzystać po ustaniu narażenia,
• zapewnienia pracownikom systematycznego szkolenia.