Środki ochrony indywidualnej, odzież i obuwie robocze

Do obowiązków pracodawcy należy nieodpłatne dostarczenie pracownikom środków ochrony indywidualnej zabezpieczających przed działaniem niebezpiecznych i szkodliwych dla zdrowia czynników występujących w środowisku pracy, a także odzieży i obuwia roboczego. Środki ochrony indywidualnej należy zapewnić wtedy, gdy na danym stanowisku występują czynniki szkodliwe bądź niebezpieczne dla zdrowia, których nie można wyeliminować poprzez zastosowanie środków ochrony zbiorowej.

Odzież i obuwie robocze należy zapewnić w przypadku, gdy:

• odzież własna pracownika może ulec zniszczeniu lub znacznemu zabrudzeniu,
• ze względu na wymagania technologiczne, sanitarne lub bhp.

Pracodawca jest obowiązany dostarczać pracownikowi środki ochrony indywidualnej, które spełniają wymagania dotyczące oceny zgodności określone w odrębnych przepisach (w szczególności powinny posiadać oznakowanie "CE" i deklarację zgodności) oraz odzież i obuwie robocze, spełniające wymagania określone w Polskich Normach.

Zarówno normy przydziału, jakie obowiązują na poszczególnych stanowiskach pracy, jak i zasady gospodarowania tymi środkami oraz odzieżą i obuwiem (w tym prania i konserwacji), powinny zostać określone w regulaminie pracy lub innym wewnętrznym akcie prawnym. Powyższe normy powinny zawierać w szczególności nazwę stanowiska pracy, zakres wyposażenia oraz czasokres używalności. Określenie rodzaju, ilości i czasokresów przydziału powinno być poprzedzone dokładną analizą zagrożeń występujących na danym stanowisku pracy (oceną ryzyka zawodowego) i potrzebami pracowników.

Przy doborze środków ochrony indywidualnej przysługujących na poszczególnych stanowiskach pracy należy pamiętać, że:

• rodzaje tych środków oraz okresy ich użytkowania powinny być zależne od warunków pracy na określonych stanowiskach,
• zastosowanie środków powinno następować tylko wtedy, gdy pracodawca nie może zapewnić bezpiecznych i higienicznych warunków pracy w inny sposób (np. poprzez zastosowanie środków ochrony zbiorowej),
• środki powinny być niezawodne i wygodne w użyciu; nie mogą utrudniać pracy, lecz umożliwiać jej wydajność,
• w przypadku występowania więcej niż jednego zagrożenia i konieczności zastosowania więcej niż jednego środka ochrony indywidualnej, środki te muszą dać się dopasować bez zmniejszenia ich skuteczności ochrony przed każdym z zagrożeń.

Pracownik może również korzystać z własnej odzieży i obuwia roboczego, ale tylko pod warunkiem, że spełniają one wymagania bhp. Pracodawca ustala stanowiska pracy, na których dopuszcza się stosowanie własnej odzieży i obuwia, za zgodą pracownika. Za korzystanie z własnej odzieży i obuwia roboczego pracownikowi przysługuje ekwiwalent pieniężny w wysokości uwzględniającej ich aktualne ceny.

Uwaga! Niedopuszczalne jest stosowanie przez pracowników własnej odzieży i obuwia roboczego, jeżeli na stanowisku pracy są wykonywane prace związane z bezpośrednią obsługą maszyn i innych urządzeń technicznych albo prace powodujące intensywne brudzenie lub skażenie odzieży i obuwia roboczego środkami chemicznymi lub promieniotwórczymi albo materiałami biologicznie zakaźnymi.

Przydzielone pracownikowi środki ochrony indywidualnej, odzież i obuwie robocze stanowią własność pracodawcy, dlatego w przypadku powstania szkody pracownik odpowiada jak za szkodę wyrządzoną w mieniu powierzonym z obowiązkiem zwrotu albo wyliczenia się ze zużycia. Nie można jednak odmówić wydania pracownikowi środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego, nawet jeśli pracownik nie rozliczył się z wcześniej dostarczonych środków. Na pracodawcy ciąży także obowiązek prania, konserwacji, odpylania i odkażania środków ochrony indywidualnej oraz odzieży roboczej. Jeżeli pracodawca nie może zapewnić prania odzieży, to może to zlecić pracownikom, pod warunkiem jednak, że wypłaci im ekwiwalent pieniężny w wysokości poniesionych przez nich kosztów. Ekwiwalent powinien uwzględniać realne koszty prania, takie jak m.in. aktualne koszty energii, wody, środków piorących.

Czy pracodawca może powierzyć pracownikowi do prania we własnym zakresie każdą odzież roboczą?

W przypadku odzieży i obuwia roboczego oraz środków ochrony indywidualnej, które zostały skażone środkami chemicznymi lub promieniotwórczymi albo materiałami biologicznie zakaźnymi, powierzenie pracownikowi prania, konserwacji, odpylania i odkażania takich rzeczy jest niedopuszczalne.

Czy pracodawca może pomniejszać wypłacany pracownikom ekwiwalent za pranie odzieży roboczej w przypadku nieświadczenia przez nich pracy w danym dniu?

Nie ma przeciwwskazań do tego, aby pracodawca pomniejszał ekwiwalent za pranie odzieży roboczej w przypadku nieświadczenia przez pracownika pracy z powodu choroby, urlopu, czy też innej nieobecności. Pracownik, który pracy nie świadczy, nie brudzi również odzieży.