Mały ZUS po spełnieniu warunków

Dla określonej grupy przedsiębiorców ustawodawca przewidział dodatkową ulgę w opłacaniu składek na ubezpieczenia społeczne, tzw. mały ZUS. Jest to preferencja adresowana do osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie Prawa przedsiębiorców lub innych przepisów szczególnych. Przedsiębiorca może skorzystać z małego ZUS, jeśli spełnia warunki określone w art. 18c ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, tj.:

1) w poprzednim roku kalendarzowym:

• nie prowadził działalności przez mniej niż 60 dni kalendarzowych,
• nie rozliczał się w formie karty podatkowej i nie korzystał ze zwolnienia sprzedaży od podatku VAT,
• nie prowadził również innej pozarolniczej działalności, o której mowa w art. 8 ust. 6 pkt 2-5 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, np. jako osoba wykonująca wolny zawód czy wspólnik spółki jawnej,

2) nie spełnia warunków do opłacania składek społecznych od zadeklarowanej kwoty, nie niższej niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia,

3) nie wykonuje działalności na rzecz byłego pracodawcy, u którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywał w ramach stosunku pracy czynności wchodzące w zakres tej działalności,

4) nie ustalał podstawy wymiaru składek społecznych w ramach małego ZUS przez 36 miesięcy kalendarzowych w ciągu ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej (do tych limitów wlicza się, jako pełny miesiąc, każdy miesiąc kalendarzowy, w którym przedsiębiorca opłacał mały ZUS lub prowadził działalność gospodarczą przez co najmniej jeden dzień kalendarzowy).

Limit przychodu

Podstawowym kryterium warunkującym możliwość skorzystania z małego ZUS jest limit przychodów uzyskanych z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej w poprzednim roku kalendarzowym.

W 2025 r. składki społeczne w ramach małego ZUS może opłacać przedsiębiorca, którego roczny przychód z tytułu prowadzonej firmy w 2024 r. nie przekroczył kwoty 120.000 zł.

Jeżeli firmowy przychód przedsiębiorcy w 2024 r. nie przekroczył 120.000 zł i spełniał on pozostałe warunki określone w art. 18c ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, to ma prawo w 2025 r. do małego ZUS (po uprzednim odpowiednim zgłoszeniu się do tej ulgi - temat ten tutaj pomijamy).

Zmniejszenie przychodu

Roczny limit ulega proporcjonalnemu zmniejszeniu w razie rozpoczęcia, zakończenia lub zawieszenia prowadzenia działalności gospodarczej w ciągu poprzedniego roku kalendarzowego. W takim przypadku kwotę 120.000 zł dzieli się przez liczbę dni kalendarzowych poprzedniego roku kalendarzowego i mnoży przez liczbę dni kalendarzowych prowadzenia firmy w poprzednim roku kalendarzowym, zaokrąglając wynik zgodnie z zasadą matematyczną.

Liczba dni prowadzenia działalności odpowiada liczbie dni, w której przedsiębiorca podlegał z tego tytułu w poprzednim roku ubezpieczeniom społecznym lub ubezpieczeniu zdrowotnemu. Dlatego nie należy uwzględniać w niej liczby dni, w których przedsiębiorca wprawdzie prowadził działalność gospodarczą, ale podlegał ubezpieczeniu w KRUS albo za granicą. Natomiast uwzględnia się liczbę dni, w których przedsiębiorca korzystał z ulgi na start.

Ustalenie podstawy wymiaru składek

Aby ustalić właściwą dla siebie w danym roku kalendarzowym podstawę wymiaru składek społecznych, w pierwszej kolejności przedsiębiorca powinien obliczyć przeciętny miesięczny dochód uzyskany z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej w poprzednim roku kalendarzowym, według wzoru określonego w art. 18c ust. 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (patrz ramka). Otrzymany wynik należy zaokrąglić zgodnie z zasadą matematyczną. Jeżeli składki społeczne przedsiębiorcy korzystającego z małego ZUS (oraz osób z nim współpracujących) zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodu, wówczas roczny firmowy dochód uzyskany w poprzednim roku kalendarzowym powiększa się o kwoty tych składek zaliczonych do kosztów uzyskania przychodu. Następnie przedsiębiorca powinien pomnożyć przeciętny miesięczny dochód z działalności gospodarczej w poprzednim roku kalendarzowym przez współczynnik wynoszący 0,5.

Ustalona w taki sposób najniższa podstawa wymiaru składek społecznych nie może być wyższa niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy i nie niższa niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w styczniu danego roku.