URLOP NA WARUNKACH URLOPU MACIERZYŃSKIEGO

Urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego jest analogiczny w swym przeznaczeniu oraz sposobie wykorzystywania do urlopu macierzyńskiego, a jedyne zasadnicze różnice to adresaci normy prawnej (w przypadku urlopu macierzyńskiego są to rodzice biologiczni, a urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego - osoby, które przyjęły dziecko (dzieci) na wychowanie i wystąpiły do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka (dzieci) lub przyjęły je na wychowanie jako rodzina zastępcza, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej, dalej rodzice adopcyjni) oraz kolejność wykorzystywania uprawnienia. W przypadku urlopu macierzyńskiego pierwszą jego część obowiązkowo wykorzystuje matka i tylko w sytuacjach wyjątkowych (np. jej zgon) ojciec bądź inny członek najbliższej rodziny. W przypadku urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego od pierwszego dnia uprawnienia prawo do niego mają oboje rodzice adopcyjni, z którego korzystają według własnego wyboru. Co istotne, na mocy odesłania zawartego w art. 183 § 2 K.p., w sytuacjach szczególnych z urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego może skorzystać także inny członek najbliższej rodziny. Ma to na celu zachowanie ciągłości opieki nad małym dzieckiem.

Pracownik, który przyjął dziecko na wychowanie i wystąpił do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka lub który przyjął dziecko na wychowanie jako rodzina zastępcza, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej, ma prawo do urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego w wymiarze:

• 20 tygodni - w przypadku przyjęcia jednego dziecka,
   
• 31 tygodni - w przypadku jednoczesnego przyjęcia dwojga dzieci,
   
• 33 tygodni - w przypadku jednoczesnego przyjęcia trojga dzieci,
   
• 35 tygodni - w przypadku jednoczesnego przyjęcia czworga dzieci,
   
• 37 tygodni - w przypadku jednoczesnego przyjęcia pięciorga i więcej dzieci

nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 7. roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, nie dłużej niż do ukończenia przez nie 10. roku życia (art. 183 § 1 K.p.).

Pracownik przyjął jednocześnie na wychowanie dwoje dzieci będących rodzeństwem, w wieku 5 i 8 lat, z tym że starsze posiada odroczony obowiązek szkolny. Wiek oraz sytuacja prawna dzieci pozwala na wykorzystanie przez pracownika 31 tygodni urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego.

Sposób określenia adresata przepisu ("pracownik", a nie jak w odniesieniu do urlopu macierzyńskiego "pracownica") pozwala stwierdzić, że omawiane uprawnienie przysługuje oboju rodzicom adopcyjnym na równych prawach.

Do urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące urlopu macierzyńskiego dotyczące:

• podziału urlopu między opiekunów,
   
• przejmowania urlopu w przypadku legitymowania się przez jednego z opiekunów orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji, jego zgonu lub porzucenia przez niego dziecka (także gdy nie przebywał na urlopie gdyż nie posiadał statusu pracownika, a jedynie pobierał zasiłek macierzyński, a także gdy nie był objęty ubezpieczeniem),
   
• przerwania urlopu na wypadek hospitalizacji rodzica,
   
• uzyskania prawa do urlopu jeżeli dotychczasowy, nieaktywny zawodowo opiekun, podejmie zatrudnienie na co najmniej 1/2 etatu,
   
• prawa i wymiaru urlopu na wypadek zgonu dziecka oraz
   
• przesunięcia urlopu na wypadek hospitalizacji dziecka.

Tak stanowi art. 183 § 2 K.p., który przewiduje odpowiednie stosowanie do urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego m.in. art. 180 § 4-17, art. 180¹ § 2 oraz art. 181 K.p. Dodatkowy urlop macierzyński zawiera jednak zastrzeżenie dotyczące wieku dziecka przyjętego na wychowanie.

Pracownica przyjęła na wychowanie dziecko w wieku 6 lat, 11 miesięcy i 22 dni. Urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego będzie trwał 9 tygodni, tj. 63 dni (9 tyg. x 7 dni), pomimo iż za kilka dni dziecko ukończy 7 lat. Gdyby dziecko posiadało odroczony obowiązek szkolny, urlop trwałby 20 tygodni.

Urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego jest udzielany na pisemny wniosek pracownika. Do wniosku dołącza się dokumenty określone w przepisach wykonawczych. Jak wynika z § 22 projektu rozporządzenia w sprawie dokumentacji, są to:

• oświadczenie pracownika o dacie przyjęcia dziecka (dzieci) na wychowanie oraz kopia wniosku o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka (dzieci), zawierającego datę urodzenia dziecka (dzieci) z poświadczeniem sądu opiekuńczego o dacie wystąpienia do sądu, albo kopię prawomocnego orzeczenia sądu opiekuńczego o umieszczeniu dziecka (dzieci) w rodzinie zastępczej, albo kopię umowy cywilnoprawnej zawartej pomiędzy rodziną zastępczą a starostą,
   
• kopia prawomocnej decyzji o odroczeniu obowiązku szkolnego, w przypadku gdy wniosek dotyczy dziecka, wobec którego podjęto taką decyzję.

Sam wniosek powinien natomiast zawierać:

• imię i nazwisko pracownika,
   
• imię i nazwisko oraz datę urodzenia dziecka (dzieci) przyjętego na wychowanie albo przyjętego na wychowanie jako rodzina zastępcza, na które ma być udzielony urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego,
   
• wskazanie okresu, na który ma być udzielony urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego.

Podobnie jak w przypadku urlopu macierzyńskiego, przepisy przejściowe noweli nie regulują problematyki urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, co oznacza, że nowe zasady obowiązują od 2 stycznia 2016 r. bez ograniczeń i wyjątków.