Zasady zwiększania świadczeń aktywnych zawodowo świadczeniobiorców

Pobieranie świadczeń emerytalno-rentowych nie stanowi przeszkody do osiągania dodatkowych przychodów. Jeżeli emeryt lub rencista uzyskuje zarobek z tytułu działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, może liczyć na ewentualny wzrost pobieranej z ZUS należności. Świadczenie można przeliczyć zarówno w związku z ustaleniem nowej podstawy jego wymiaru, jak również dodatkowo przepracowanym okresem w trakcie pobierania świadczenia.

Renta i stara emerytura

Wysokość emerytury obliczanej na starych zasadach oraz renty z tytułu niezdolności do pracy stanowi sumę odpowiednio wyliczonych wartości. Jedną z nich jest tzw. część socjalna świadczenia wynosząca 24% kwoty bazowej. Kolejnymi częściami składowymi tych świadczeń są wartości związane z udowodnionym okresem składkowym i nieskładkowym oraz hipotetycznym w przypadku renty z tytułu niezdolności do pracy, przyjmowanymi jako odpowiedni procent podstawy wymiaru emerytury albo renty. Szczegółowo kwestie te określa art. 53 oraz art. 62 ustawy emerytalnej.

Wartość omawianych świadczeń zależna jest więc od:

• wysokości kwoty bazowej, 
   
• osiąganych zarobków, w oparciu o które obliczona została podstawa wymiaru emerytury lub renty, 
   
• wymiaru udowodnionego okresu składkowego i nieskładkowego.

Jeżeli po przyznaniu emerytury lub renty świadczeniobiorca zdecyduje się na podjęcie aktywności zawodowej, będzie miał szansę na przeliczenie świadczenia. Podstawą do ustalenia jego nowej wysokości jest bowiem podleganie ubezpieczeniom emerytalno-rentowym.

Ponowne ustalenie wysokości emerytury obliczonej na starych zasadach albo renty z tytułu niezdolności do pracy polega na doliczeniu nieuwzględnionych dotychczas w wymiarze świadczenia okresów składkowych lub nieskładkowych. Kwotę przysługującego świadczenia zwiększa się wówczas doliczając:

• do kwoty emerytury lub renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy: 
   
• po 1,3% zwaloryzowanej podstawy wymiaru, za każdy rok okresów składkowych, 
   
• po 0,7% zwaloryzowanej podstawy wymiaru, za każdy rok okresów nieskładkowych, 
   
• do kwoty renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy - zredukowaną do 75% część wzrostu obliczoną dla renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.

Przy obliczaniu omawianej podwyżki świadczenia okresy składkowe i nieskładkowe ustala się z uwzględnieniem pełnych miesięcy.

Nowa i mieszana emerytura

Emerytura przyznawana według zreformowanych zasad stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy jej obliczenia przez średnie dalsze trwanie życia z reguły dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego. W sposób szczegółowy kwestie te reguluje art. 26 ustawy emerytalnej.

Jeżeli natomiast po dniu, od którego przyznano nową emeryturę, emeryt podlegał ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, wysokość świadczenia ulega ponownemu ustaleniu.

Metoda obliczenia przyznanego świadczenia w związku z podleganiem odpowiednim ubezpieczeniom wskazana została w art. 108 ust. 2 ustawy emerytalnej. Kwotę obliczonej emerytury powiększa się o kwotę wynikającą z podzielenia zwaloryzowanych składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego po dniu ustalenia prawa do emerytury przez wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia ustalone dla wieku danego ubezpieczonego w dniu złożenia wniosku o przeliczenie wysokości tego świadczenia. Podstawą do ustalenia kwoty zwiększenia emerytury jest kwota składek zewidencjonowanych od miesiąca, od którego wypłacono emeryturę po raz pierwszy, do miesiąca poprzedzającego miesiąc zgłoszenia wniosku o ponowne ustalenie emerytury. Zasadę taką należy stosować odpowiednio do kolejnych wniosków o ustalenie emerytury w nowej wysokości.

Osoby, które po przyznaniu emerytury obliczonej w sposób mieszany podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, również mogą przeliczyć jej wysokość. Do ponownego przeliczenia emerytury stosuje się zasady przewidziane dla nowej emerytury. Przypomnijmy, że emerytura mieszana to suma odpowiednich proporcji emerytury ustalonej według nowych i starych zasad.