Czas jazdy

Czas prowadzenia pojazdu przez kierowcę wykonującego przewozy towarowe na terenie UE jest limitowany w dobie, tygodniu oraz w okresie dwóch tygodni. Jest on rejestrowany automatycznie lub półautomatycznie przez tachograf, ewentualnie ręcznie przez kierowcę w przypadku awarii tachografu.

Dzienny czas prowadzenia pojazdu musi przypadać pomiędzy dwoma dziennymi okresami odpoczynku lub między odpoczynkiem dziennym a tygodniowym (art. 4 lit. k rozporządzenia (WE) nr 561/2006). W konsekwencji należy uznać, że rozporządzenie nie odwołuje się do doby astronomicznej (od 00⁰⁰ do 24⁰⁰) ani pracowniczej (24 godziny od momentu planowego rozpoczęcia pracy w poprzedniej dniówce).

Kierowca wykonujący przewóz drogowy rzeczy na trasach międzynarodowych prowadzi pojazd przez 9 godzin, a następnie korzysta z 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku dobowego. Bezpośrednio po okresie odpoczynku kierowca wsiada ponownie za kierownicę i kontynuuje zadanie. Jest to działanie zgodne z przepisami rozporządzenia, choć w myśl rodzimych przepisów powoduje ponowne rozpoczęcie pracy w tej samej dobie. Nie ma to jednak znaczenia dla omawianych przepisów międzynarodowych, którym obca jest definicja doby pracowniczej. Zgodnie z nimi okres po skorzystaniu z odpoczynku to kolejny dzień pracy, więc kierowca powinien zmienić wykresówkę w tachografie, jeśli używa urządzenia analogowego.

Okres prowadzenia pojazdu może być ciągły lub przerwany, obejmując w tym drugim przypadku wszystkie okresy prowadzenia pojazdu przypadające pomiędzy przerwami i odpoczynkami. Z okresu prowadzenia pojazdu nie odlicza się krótkich przerw spowodowanych oczekiwaniem na światłach, przejazdach kolejowych czy w korkach ulicznych. W praktyce oznacza to, że tego typu przerwy powinny być zaliczane w całości do czasu prowadzenia pojazdu.

Za przekroczenie dziennego czasu prowadzenia pojazdu do godziny oraz za każdą kolejną rozpoczętą godzinę kierowcy grozi grzywna w wysokości 100 zł (l.p. 4.1. załącznika nr 1 do ustawy o transporcie drogowym). Kary pieniężne dla przewoźników są wyższe i wynoszą 100 zł w przypadku przekroczenia powyżej 15 minut do godziny oraz 200 zł za każdą kolejną rozpoczętą godzinę (l.p. 5.1.1. i 5.1.2. załącznika nr 3 do ustawy o transporcie drogowym). Manager transportu odpowiada ogólnie za dopuszczenie do naruszenia przepisów o czasie prowadzenia pojazdu, obowiązkowych przerwach i odpoczynku, a grzywna wynosi 2.000 zł (l.p. 15. załącznika nr 2 do ustawy o transporcie drogowym).

Niebagatelny wpływ na odpowiedzialność za przekroczenie dziennego okresu prowadzenia pojazdu ma decyzja wykonawcza Komisji Europejskiej z 7 czerwca 2011 r. w sprawie obliczania dziennego czasu prowadzenia pojazdu zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady. Z jej postanowień wynika, że obliczanie dziennego okresu prowadzenia pojazdu kończy się z początkiem nieprzerwanego okresu odpoczynku trwającego co najmniej 7 godzin. Godziny prowadzenia pojazdu po skorzystaniu z takiego okresu odpoczynku będą więc zaliczone do kolejnej dniówki.

Kierowca wykonujący przewóz drogowy rzeczy pojazdem o dopuszczalnej masie całkowitej 12 ton prowadził przez 10 godzin, następnie skorzystał z 7 godzin odpoczynku i niezwłocznie wyruszył w dalszą drogę.

Działanie to nie jest zgodne z przepisami, gdyż jego dzienny odpoczynek powinien trwać co najmniej 9 godzin. Warto jednak pamiętać, że skorzystanie z 7 godzin nieprzerwanego odpoczynku daje gwarancję, że okresy prowadzenia pojazdu przypadające po takiej przerwie nie zostaną doliczone do poprzedniej dniówki, dzięki czemu kierowca i przewoźnik unikną odpowiedzialności za to naruszenie, płacąc grzywnę jedynie za skrócenie okresu odpoczynku.

Jeśli przerwa byłaby choć odrobinę krótsza, czas prowadzenia pojazdu w kolejnej dniówce byłby zaliczony do poprzedniego okresu, powodując poważne przekroczenie normy i dodatkowe kary z tego tytułu.

Tygodniowy czas prowadzenia pojazdu może wynosić maksymalnie 56 godzin, co wynika wprost z art. 6 ust. 2 rozporządzenia (WE) nr 561/2006. Ma to ścisły związek z obowiązującymi kierowców normami dziennego czasu jazdy oraz faktem, że w przypadku przewozów podlegających pod regulacje omawianego rozporządzenia, odpoczynek tygodniowy musi przypadać nie później niż po sześciu okresach 24-godzinnych od zakończenia poprzedniego odpoczynku tygodniowego. Skoro zaś czas jazdy w dobie może być dwukrotnie wydłużony do 10 godzin w takim okresie, a co do zasady wynosi 9 godzin, wartość ta wynika pośrednio również z innych przepisów rozporządzenia: (2 x 10 godz.) + (4 x 9 godz.) = 20 godz. + 36 godz. = 56 godz.

Omawiając to zagadnienie, należy pamiętać, że w przypadku kierowców funkcjonuje szczególna definicja tygodnia, rozumianego jako okres od godziny 00⁰⁰ w poniedziałek do godziny 24⁰⁰ w niedzielę (art. 4 lit. i rozporządzenia (WE) nr 561/2006). Nie pokrywa się ona więc z pojęciem tygodnia określonym w art. 128 § 3 pkt 2 K.p., odwołującym się do okresu rozliczeniowego. Prezentowana definicja tygodnia dotyczy wszystkich kierowców, niezależnie od rodzaju wykonywanego przewozu, gdyż została powtórzona w Umowie AETR oraz w art. 2 pkt 5 ustawy o czasie pracy kierowców.

Firma zatrudnia pracowników w 3-miesięcznych okresach rozliczeniowych, pokrywających się z kwartałami roku kalendarzowego. Poza kierowcami firma zatrudnia również magazynierów, księgową, kadrową i 2 sprzątaczki. Dla magazynierów i pracowników obsługi tygodnie rozpoczynają się od pierwszego dnia okresu rozliczeniowego, czyli w przypadku I kwartału 2016 r. od piątku 1 stycznia 2016 r. Z kolei dla kierowców tygodnie są niezależne od okresów rozliczeniowych czy lat kalendarzowych i trwają od 28 grudnia 2015 r. do 3 stycznia 2016 r., a dalej od 4 do 10 stycznia 2016 r. itd. Warto o tym pamiętać przy planowaniu i rozliczaniu ich czasu pracy.

Przekroczenie maksymalnego tygodniowego czasu prowadzenia pojazdu jest sankcjonowane, jeśli wynosi więcej niż 30 minut.

Przedsiębiorcy ryzykują więc karą pieniężną w wysokości 50 zł za przekroczenie 56 godzin prowadzenia pojazdu w tygodniu powyżej 30 minut do 2 godzin oraz 100 zł za każdą kolejną rozpoczętą godzinę (l.p. 5.5.1. i 5.5.2. załącznika nr 3 do ustawy o transporcie drogowym). Z kolei kierowca ryzykuje mandatem w wysokości 50 zł zarówno za przekroczenie tygodniowego czasu prowadzenia pojazdu o 30 minut do 2 godzin, jak i za każdą kolejną rozpoczętą godzinę.

Czas prowadzenia pojazdu podlega również ograniczeniu w okresie dwutygodniowym, w którym nie może on przekroczyć 90 godzin. Dotyczy to każdych dwóch następujących po sobie tygodni, więc możliwe jest skontrolowanie przestrzegania tego przepisu w sposób krzyżowy. W praktyce oznacza to kontrolę najpierw w I i II tygodniu, następnie w II i III tygodniu, a na koniec również w III i IV tygodniu. Inspektor może również sprawdzić tygodnie IV i V oraz V i VI, co zaprezentuje pełen obraz ewentualnych przekroczeń. Jeśli więc w jednym tygodniu planujemy maksymalne 56 godzin, w tygodniach poprzedzającym i następującym po takim tygodniu, nie możemy zaplanować kierowcy więcej niż 34 godziny prowadzenia pojazdu. W przeciwnym razie przekroczymy bowiem maksymalny czas prowadzenia pojazdu w okresie dwutygodniowym.

Za ewentualne przekroczenia czasu prowadzenia pojazdu w okresie 2 tygodni odpowiada jedynie przewoźnik, pod warunkiem że są one dłuższe niż godzina. Jeśli przekroczenie zmieści się w przedziale powyżej 1 godziny do 4 godzin, grozi mu kara pieniężna w wysokości 100 zł, a za każdą kolejną rozpoczętą godzinę 150 zł (l.p. 5.6.1. i 5.6.2. załącznika nr 3 do ustawy o transporcie drogowym).