Ubezpieczenie pracownika na urlopie wychowawczym

Okres, kiedy pracownik przebywa na urlopie wychowawczym, to czas, w którym ma on zagwarantowane ubezpieczenia w ZUS. W okresie tego urlopu podlega on bowiem obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu. Jest nimi objęty jednak tylko wtedy, gdy spełnia określone warunki, tj.:

• ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlega wtedy, gdy nie posiada innych tytułów do tych ubezpieczeń oraz nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty
   
• ubezpieczeniu zdrowotnemu podlega wtedy, gdy nie posiada innych tytułów do tego ubezpieczenia.

Powyższe wynika z art. 9 ust. 6 ustawy systemowej oraz art. 66 ust. 1 pkt 32 ustawy zdrowotnej.

Przez inny tytuł do ubezpieczeń rozumie się tytuł, z którego dana osoba nie nabyła prawa do urlopu wychowawczego.

Natomiast pod pojęciem renta należy rozumieć świadczenie pieniężne z systemu ubezpieczenia społecznego (realizowanego przez ZUS lub KRUS) bądź zaopatrzenia emerytalnego (np. żołnierzy zawodowych). W tym przypadku nie ma znaczenia czy jest to renta (lub emerytura) z polskiego, czy z zagranicznego systemu ubezpieczenia, bądź zaopatrzenia społecznego. Z kolei nie jest rentą m.in. świadczenie wypłacane na podstawie przepisów prawa cywilnego (np. renta wyrównawcza) czy renta socjalna przyznawana na podstawie ustawy o rencie socjalnej (Dz. U. z 2013 r. poz. 982 ze zm.).

Zgłoszenia do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych oraz ubezpieczenia zdrowotnego osoby przebywającej na urlopie wychowawczym dokonuje się wyłącznie poprzez wykazanie jej w imiennym raporcie miesięcznym:

• ZUS RCA - jeśli podlega zarówno ubezpieczeniom emerytalno-rentowym, jak i ubezpieczeniu zdrowotnemu lub
   
• ZUS RZA - jeśli podlega tylko ubezpieczeniu zdrowotnemu.

Kodem tytułu ubezpieczenia właściwym dla osób przebywających na urlopie wychowawczym jest 12 11 X X.

Płatnik nie składa zatem zgłoszenia do ubezpieczeń ZUS ZUA lub ZUS ZZA z tego tytułu. Wykazanie takiej osoby w raporcie miesięcznym jest traktowane na równi ze zgłoszeniem do ubezpieczeń.

Oprócz tego przez cały okres korzystania przez pracownika z urlopu wychowawczego, pracodawca powinien wykazywać go w imiennym raporcie miesięcznym ZUS RSA z pracowniczym kodem tytułu ubezpieczenia, tj. 01 10 oraz kodem przerwy:

• 121 - jeśli urlop wychowawczy został udzielony na podstawie art. 186 § 2 Kodeksu pracy,
   
• 122 - jeśli urlop wychowawczy został udzielony na podstawie art. 186 § 3 Kodeksu pracy.

Osobę przebywającą na urlopie wychowawczym zgłasza do ubezpieczeń pracodawca. Dokonuje tego poprzez wykazanie jej w odpowiednim raporcie miesięcznym (tj. ZUS RCA lub ZUS RZA) z właściwym kodem tytułu ubezpieczenia i naliczonymi składkami ubezpieczeniowymi. Obowiązkiem pracownika przebywającego na takim urlopie jest poinformowanie pracodawcy o podleganiu ubezpieczeniom społecznym oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu z innego tytułu niż przebywanie na urlopie wychowawczym albo o ustaleniu prawa do emerytury bądź renty (art. 36 ust. 2a ustawy systemowej).

Pracodawca może rozpocząć naliczanie składek za osobę na urlopie wychowawczym dopiero po otrzymaniu od niej oświadczenia o braku innych tytułów do ubezpieczeń oraz braku prawa do emerytury lub renty (druk oświadczenia dostępny jest w serwisie www.druki.gofin.pl, w dziale Składki ZUS).

Bez uzyskania od pracownika przebywającego na urlopie wychowawczym stosownego oświadczenia pracodawca nie może naliczać za niego składek ubezpieczeniowych.