Ubezpieczenie i składki osoby współpracującej wychowującej małe dziecko

Od kilku lat współpracuję z mężem przy prowadzonej przez niego działalności gospodarczej. Mam 14-miesięczne dziecko i nie jestem w stanie pogodzić opieki nad nim oraz pomocy mężowi w firmie. Zamierzam więc przejść na urlop wychowawczy. Chciałabym też, aby ZUS opłacał za mnie w tym czasie składki ubezpieczeniowe. Jakie dokumenty oraz w jakim czasie powinnam złożyć w ZUS, aby skorzystać z tej możliwości?

Osoba podlegająca ubezpieczeniom w ZUS z tytułu współpracy przy prowadzeniu działalności gospodarczej nie może skorzystać z urlopu wychowawczego. Urlop ten jest bowiem uprawnieniem ściśle związanym ze stosunkiem pracy. Niemniej jednak może ona być zgłoszona do ubezpieczeń przez ZUS jako osoba sprawująca opiekę nad małym dzieckiem. Jest to możliwe po spełnieniu określonych warunków. Jednym z nich jest zaprzestanie współpracy przy prowadzeniu działalności gospodarczej.

Osoby sprawujące osobistą opiekę nad dzieckiem, które współpracowały przy prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej przez okres co najmniej 6 miesięcy (tak też jest w przypadku Czytelniczki), ale zaprzestały tej współpracy w związku ze sprawowaniem opieki nad dzieckiem, podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu. Ubezpieczenia z tego tytułu mogą trwać przez okres do 3 lat, nie dłużej jednak niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6. rok życia. W przypadku dziecka, które z powodu stanu zdrowia potwierdzonego orzeczeniem o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności wymaga osobistej opieki tej osoby, opieka ta może trwać przez okres do 6 lat, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 18. roku życia.

Trzeba zaznaczyć, że warunek 6-miesięcznej współpracy przy prowadzeniu pozarolniczej działalności uważa się za spełniony, jeżeli osoba współpracująca podlegała z tego tytułu nieprzerwanie ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym bezpośrednio przed dniem rozpoczęcia sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem i miała opłacane składki na te ubezpieczenia, a ewentualne przerwy w ich opłacaniu były spowodowane jedynie pobieraniem świadczeń z ubezpieczenia chorobowego z danego tytułu (np. zasiłku macierzyńskiego). Z pytania wynika, że Czytelniczka współpracuje przy prowadzonej przez męża działalności gospodarczej od kilku już lat, więc spełnia warunek co najmniej 6-miesięcznego ubezpieczenia z tego tytułu.

Podstawę wymiaru składek emerytalno-rentowych dla osób sprawujących opiekę nad małym dzieckiem stanowi kwota 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia rocznego limitu podstawy wymiaru składek emerytalno-rentowych. Od 1 stycznia do 31 grudnia 2016 r. podstawa ta wynosi 2.433 zł.

Zgłoszenia Czytelniczki do ubezpieczeń dokona ZUS. Powinna ona jednak złożyć w tym organie odpowiednie dokumenty (patrz ramka).

Przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych nie wyznaczają konkretnego terminu na złożenie tych dokumentów przez osobę zaprzestającą współpracy przy prowadzeniu działalności w celu opieki nad małym dzieckiem.

Warto jednak pamiętać, że osoba sprawująca opiekę nad małym dzieckiem podlega z tego tytułu obowiązkowym ubezpieczeniom od dnia wskazanego przez nią w oświadczeniu o zamiarze podlegania im - jako dzień rozpoczęcia sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. Może jednak zostać nimi objęta nie wcześniej niż od dnia, w którym oświadczenie to zostało złożone w ZUS. Ostatnim natomiast dniem ubezpieczenia jest dzień wskazany przez nią w oświadczeniu jako dzień zakończenia sprawowania tej opieki.

Osoby z krótszym niż 6 miesięcy stażem ubezpieczeniowym oraz nieubezpieczone, sprawujące opiekę nad małym dzieckiem, podlegają tylko ubezpieczeniu emerytalnemu.

Jeśli więc Czytelniczka zamierza zrezygnować ze współpracy przy prowadzeniu działalności gospodarczej np. od 6 maja 2016 r., to, aby od tego dnia podlegać ubezpieczeniom z tytułu opieki nad dzieckiem, taką datę powinna podać w oświadczeniu i złożyć je najpóźniej 6 maja br.