Świadczenia wypłacane pracownikom z ZFŚS ze składkami ZUS

Obowiązujące w firmie przepisy o wynagradzaniu przewidują raz na dwa lata obligatoryjną wypłatę ekwiwalentu pieniężnego na wypoczynek weekendowy dla pracowników oraz wypłatę dodatkowego świadczenia socjalnego. Źródłem finansowania tych świadczeń jest ZFŚS. Pracownicy nie muszą w tym celu składać wniosków o przyznanie tych świadczeń. Nie składają też żadnych zaświadczeń ani oświadczeń o sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej. Wszyscy pracownicy wskazane świadczenia otrzymują w równej wysokości. Czy z uwagi na to, że ich wypłata pochodzi ze środków ZFŚS, ich wartość jest zwolniona z podstawy wymiaru składek ubezpieczeniowych w oparciu o § 2 ust. 1 pkt 19 rozporządzenia składkowego?

"(...) Przyznawane cyklicznie przez płatnika wszystkim pracownikom ekwiwalenty pieniężne na »wypoczynek weekendowy« ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych bez zbadania przez płatnika położenia socjalnego poszczególnych pracowników, nie mieszczą się w pojęciu świadczeń, o jakich mowa w powołanym § 2 ust. 1 pkt 19 rozporządzenia (...) w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (...).

(...) W myśl art. 18 ust. 1 w związku z art. 20 ustawy o s.u.s., podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi przychód, o jakim mowa w art. 4 pkt 9 tej ustawy. Stosownie do punktu 9 art. 4, użyte w ustawie określenie przychód oznacza przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z wymienionych tam tytułów, w tym z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy. Zgodnie zaś z art. 12 ust. 1 ustawy (...) o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361 ze zm. - przyp. red.) za przychody m.in. ze stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń.

(...) pieniężny ekwiwalent na »wypoczynek weekendowy« (i dodatkowe świadczenie socjalne wypłacone z tego samego tytułu) uzyskany od pracodawcy jest przychodem pracownika w rozumieniu art. 12 powołanej ustawy.

(...) Na podstawie § 2 ust. 1 pkt 19 rozporządzenia nie stanowią podstawy wymiaru składek świadczenia finansowane ze środków przeznaczonych na cele socjalne w ramach ZFŚS. Przepis ten nie tylko wskazuje źródło finansowania wymienionych świadczeń (fundusz świadczeń socjalnych), lecz także odnosi się do zasad ich wypłacania, skoro są to świadczenia wypłacane pracownikom »w ramach zakładowego funduszu świadczeń socjalnych«. Ramy te zaś zakreślają przepisy ustawy o ZFŚS (Dz. U. z 2016 r. poz. 800 - przyp. red.) oraz regulaminy ustanawiające zasady i warunki korzystania z usług i świadczeń finansowanych z Funduszu oraz zasady przeznaczania środków Funduszu na poszczególne cele i rodzaje działalności socjalnej.

(...) Definicję działalności socjalnej zawiera art. 2 pkt 1 ustawy (...) o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (...), zgodnie z którym działalność socjalna to usługi świadczone przez pracodawców na rzecz różnych form wypoczynku, działalności kulturalno-oświatowej, sportowo-rekreacyjnej, opieki nad dziećmi w żłobkach, przedszkolach oraz innych formach wychowania przedszkolnego, udzielanie pomocy materialnej-rzeczowej lub finansowej, a także zwrotnej lub bezzwrotnej pomocy na cele mieszkaniowe na warunkach określonych umową.

Dla Sądu (...) było niesporne, że świadczenia były wypłacone z ZFŚS oraz przeznaczone na wypoczynek pracownika stanowiły dla nich pomoc finansową. Nie były to jednak świadczenia realizujące cele socjalne zgodnie z art. 8 ustęp 1 ustawy o ZFŚS. W myśl ww. przepisu, przyznawanie ulgowych usług i świadczeń oraz wysokość dopłat z Funduszu uzależnia się od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z Funduszu. Wprawdzie zasady i warunki korzystania z usług i świadczeń finansowanych z Funduszu, zgodnie z art. 8 ust. 2 ustawy, określa pracodawca w regulaminie, ale nie może ich ustalić według dowolnie wybranych przez siebie kryteriów, z pominięciem zasady z art. 8 ust. 1 ustawy. Innymi słowy regulamin, który szczegółowo określa zasady i warunki korzystania z usług i świadczeń finansowanych z Funduszu, nie może przyznawać ulgowych usług i świadczeń oraz dopłat z Funduszu w oderwaniu od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z Funduszu (tzw. kryterium socjalne). Dlatego o tym, czy dane świadczenie wypłacone z ZFŚS spełnia kryterium socjalne, nie decyduje wyłącznie to, że jest finansowane ze środków Funduszu oraz jego cel (pomoc pracownikom), (...), ale także to - czy zostało ono uzależnione od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z Funduszu.

(...) z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne wyłączone są w ramach cyt. § 2 ust. 1 pkt 19 jedynie świadczenia przyznawane z zachowaniem kryterium socjalnego, tj. świadczenia przyznane z uwzględnieniem art. 8 ust. 1 ustawy o ZFŚS stanowiącego, że przyznawanie ulgowych usług i świadczeń oraz wysokość dopłat z Funduszu uzależnia się od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z Funduszu.

(...) sporne świadczenia zostały wypłacone bez ustalania sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej pracowników i w rezultacie bez uzależnienia ich wypłaty i wysokości od ww. kryterium socjalnego.

(...) W efekcie wszyscy pracownicy otrzymali świadczenie w tej samej wysokości.

(...) świadczenia te stanowią dodatkowe wynagrodzenie pracownika, czyli przychód w rozumieniu (...) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, który to przychód stanowi podstawę wymiaru składek (...)".

(wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 5 października 2015 r., sygn. akt III AUa 106/15)