Skierowanie na wstępne badania profilaktyczne

Osoba przyjmowana do pracy podlega wstępnym profilaktycznym badaniom lekarskim, wykonywanym na koszt pracodawcy (art. 229 K.p.). Zakres, tryb przeprowadzania i sposób dokumentowania badań reguluje rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz. U. nr 69, poz. 332 z późn. zm.).

Badania wstępne są wykonywane przed rozpoczęciem pracy przez nowo zatrudnione osoby, a także pracowników młodocianych przenoszonych na inne stanowiska pracy i innych pracowników przenoszonych na stanowiska pracy, na których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe. Przeprowadzenie tych badań jest konieczne również w razie polecenia pracownikowi wykonywania innej pracy w trybie art. 42 § 4 K.p., jeżeli wiąże się z czynnikami szkodliwymi i warunkami uciążliwymi (innymi od dotychczasowych).

Badaniom wstępnym nie podlegają jednak osoby:

• przyjmowane ponownie do pracy u tego samego pracodawcy na to samo stanowisko lub na stanowisko o takich samych warunkach pracy w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniego stosunku pracy z tym pracodawcą, o ile zachowuje aktualność orzeczenie lekarskie wydane po wykonaniu badania profilaktycznego w czasie trwania poprzedniej umowy o pracę,
   
• przyjmowane do pracy u innego pracodawcy na dane stanowisko w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniego stosunku pracy, jeżeli przedstawią pracodawcy aktualne orzeczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania lekarskie, a pracodawca ten stwierdzi, że warunki te odpowiadają warunkom występującym na danym stanowisku pracy; nie dotyczy to jednak osób przyjmowanych do wykonywania prac szczególnie niebezpiecznych, o których mowa w § 80 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650 z późn. zm.),
   
• przyjmowane do pracy, pozostające jednocześnie w stosunku pracy z innym pracodawcą, po spełnieniu przesłanek wskazanych w drugim myślniku.

Uwaga! Zwolnienie kandydata do pracy z obowiązku odbycia wstępnych badań lekarskich w okolicznościach wskazanych w dwóch ostatnich myślnikach jest możliwe wtedy, gdy posiada on orzeczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy wydane na podstawie skierowania wystawionego po 31 marca 2015 r. (według nowego wzoru).

Z uwagi na dużą rotację pracowników pracodawca postanowił, że zatrudniając nowego pracownika zobowiąże go do wykonania badań we wskazanej placówce medycznej, za które ten zapłaci z własnych środków. Koszty badań zostaną zwrócone pracownikowi dopiero po 3-miesięcznym okresie próbnym.

Takie działanie pracodawcy jest niedopuszczalne. Jest on zobowiązany finansować wszystkie świadczenia związane z profilaktyczną opieką zdrowotną nad pracownikami, a koszty tej opieki nie mogą obciążać pracowników.

Zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r. o służbie medycyny pracy (Dz. U. z 2014 r. poz. 1184), opieka profilaktyczna nad pracownikami, w tym badania lekarskie, powinna być wykonywana na podstawie pisemnej umowy zawartej przez podmiot obowiązany do jej zapewnienia (pracodawcę) z podstawową jednostką służby medycyny pracy. Z umowy tej powinny wynikać przede wszystkim zakres opieki zdrowotnej, warunki i sposób udzielania świadczeń, tryb przekazywania orzeczeń lekarskich oraz obowiązki pracodawcy wobec placówki medycyny pracy, dotyczące m.in. przekazywania informacji o występowaniu czynników szkodliwych dla zdrowia lub warunków uciążliwych wraz z aktualnymi wynikami badań i pomiarów tych czynników, zapewnienia możliwości przeglądu stanowisk pracy w celu dokonania oceny warunków pracy itp.

Badania profilaktyczne odbywają się na podstawie skierowania wydanego przez pracodawcę, które powinno zawierać:

• określenie rodzaju badania profilaktycznego, jakie ma być wykonane,
   
• w przypadku osób przyjmowanych do pracy lub pracowników przenoszonych na inne stanowiska pracy - określenie stanowiska pracy, na którym osoba ta ma być zatrudniona; pracodawca może wskazać w skierowaniu dwa lub więcej stanowisk pracy, w kolejności odpowiadającej potrzebom zakładu,
   
• w przypadku pracowników - określenie stanowiska pracy, na którym pracownik jest zatrudniony,
   
• opis warunków pracy uwzględniający informacje o występowaniu na stanowisku lub stanowiskach pracy, o których mowa wyżej, czynników niebezpiecznych, szkodliwych dla zdrowia lub czynników uciążliwych i innych wynikających ze sposobu wykonywania pracy, z podaniem wielkości narażenia oraz aktualnych wyników badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia, wykonanych na tych stanowiskach (na tej podstawie lekarz dokonuje oceny zagrożeń występujących na stanowisku pracy).

Wzór skierowania na badania lekarskie, które powinno być wydawane w dwóch egzemplarzach (dla lekarza i osoby kierowanej na badania) został określony w załączniku nr 3a do rozporządzenia z dnia 30 maja 1996 r.

Przykład skierowania na badania wstępne prezentujemy na str. 69.

Badanie profilaktyczne kończy się wydaniem orzeczenia lekarskiego stwierdzającego istnienie lub brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku - w warunkach pracy określonych w skierowaniu na badania. Orzeczenie to lekarz wydaje osobie badanej i pracodawcy, korzystając z formularza, którego wzór stanowi załącznik nr 2 do rozporządzenia z dnia 30 maja 1996 r.

Uwaga! Brak aktualnego orzeczenia lekarskiego potwierdzającego dopuszczenie pracownika do pracy przez uprawnionego lekarza, zgodnie z art. 283 § 1 K.p., stanowi wykroczenie przeciwko prawom pracownika, za które przewidziana jest kara grzywny w wysokości od 1.000 zł do 30.000 zł.