Przychody z tytułu pozarolniczej działalności

Osoba z ustalonym prawem do emerytury podejmująca prowadzenie pozarolniczej działalności podlega dobrowolnie ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Na takich samych zasadach ubezpieczeniu podlegają osoby z ustalonym prawem do renty, za wyjątkiem osób uprawnionych do renty z tytułu niezdolności do pracy, które prowadzą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych, które z działalności podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym (o czym piszemy na str. 19-22).

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne dla osób prowadzących pozarolniczą działalność stanowi:

• zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (dla przedsiębiorców opłacających składki na zasadach ogólnych),
   
• zadeklarowana kwota, nie niższa niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia w danym roku (dla przedsiębiorców korzystających z ulgi w opłacaniu składek).

Oznacza to, że przy ustalaniu przychodu przyjmuje się wskazaną w oświadczeniu kwotę:

• podstawy wymiaru składek wynoszącą nie mniej niż 60% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek lub 30% minimalnego wynagrodzenia, jeżeli emeryt lub rencista nie opłaca składek na ubezpieczenia społeczne,
   
• faktyczną podstawę wymiaru składek, jeżeli emeryt lub rencista opłaca składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

Od 1 marca 2016 r. rencista (w wieku 65 lat) prowadzi działalność gospodarczą w formie spółki jawnej. Z działalności nie wniósł o dobrowolne ubezpieczenia emerytalne i rentowe, podlega jedynie obowiązkowo ubezpieczeniu zdrowotnemu.

Do ustalenia przychodu mającego wpływ na zawieszenie bądź zmniejszenie świadczenia przyjmuje się kwotę stanowiącą podstawę wymiaru składek wynoszącą 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

Od 1 lutego 2016 r. rencista prowadzi działalność gospodarczą na podstawie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej. Z tytułu działalności podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym.

Wariant 1 - Składki na przedmiotowe ubezpieczenia opłaca od kwoty wynoszącej 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

W przychodzie mającym wpływ na zawieszenie lub zmniejszenie świadczenia rentowego w 2016 r. uwzględnieniu podlega faktyczna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, czyli 2.433 zł miesięcznie.

Gdyby w którymś z miesięcy 2016 r. rencista spełniał warunki do uzyskania zasiłków i zmniejszył najniższą podstawę wymiaru składek, to za ten miesiąc uwzględniłby kwotę odpowiednio zmniejszonej podstawy i kwotę zasiłku.

Wariant 2 - rencista korzysta z preferencyjnych zasad opłacania składek na ubezpieczenia społeczne.

Składki na ubezpieczenia społeczne opłaca od podstawy wymiaru stanowiącej 30% minimalnego wynagrodzenia, czyli w 2016 r. od kwoty 555 zł miesięcznie.

Do ustalenia przychodu mającego wpływ na zawieszalność renty przyjmuje się faktyczną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, czyli kwotę 555 zł miesięcznie.
 

Odrębnego wyjaśnienia wymaga ustalenie przychodu, jeżeli emeryt lub rencista prowadzi kilka rodzajów pozarolniczej działalności. Osoby z ustalonym prawem do renty z tytułu niezdolności do pracy prowadzące działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych z tytułu tej działalności podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym (na ten temat piszemy na str. 22-23). Jak wyjaśnił ZUS w piśmie z 3 grudnia 2003 r. (znak: NGI-063/169/2003), o kwalifikacji przychodu mającego wpływ na zawieszenie lub zmniejszenie pobieranego świadczenia nie decyduje fakt, czy emeryt lub rencista podlega obowiązkowo ubezpieczeniu zdrowotnemu, lecz to, że wykonuje działalność, która jest objęta obowiązkowo ubezpieczeniami społecznymi. Zatem dla celów ustalenia przychodu emeryta lub rencisty, mającego wpływ na zawieszenie lub zmniejszenie świadczenia, bez znaczenia pozostaje fakt z ilu działalności opłaca on obowiązkowe składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Rencista prowadzi równocześnie dwie działalności, tj. w formie spółki jawnej i partnerskiej. Z tytułu działalności nie wniósł o dobrowolne ubezpieczenia społeczne.

Zakładając, że rencista będzie prowadził działalność przez cały 2016 r., to w zaświadczeniu o przychodach składanym do końca lutego 2017 r. poda przychód z działalności w kwocie stanowiącej 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, czyli w 2016 r. w kwocie 2.433 zł miesięcznie; łącznie - 29.196 zł (2.433 zł x 12 m-cy).