Zasady wykonywania transportu drogowego w Polsce

Przedsiębiorcy wykonujący transport drogowy pojazdami przeznaczonymi konstrukcyjnie do przewozu więcej niż 9 osób łącznie z kierowcą lub o dopuszczalnej masie całkowitej przekraczającej 3,5 tony w transporcie drogowym rzeczy, zobowiązani są wykonywać te przewozy zgodnie z regulacjami ustawy o transporcie drogowym. Natomiast zatrudniani przez przedsiębiorcę kierowcy muszą spełniać wymagania określone w dwóch ustawach: o transporcie drogowym oraz o kierujących pojazdami.

Zezwolenia i licencje w transporcie drogowym

Obecnie podjęcie i wykonywanie transportu drogowego wymaga uzyskania zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego, na zasadach określonych w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) ustanawiającym wspólne zasady dotyczące warunków wykonywania zawodu przewoźnika drogowego i uchylającym dyrektywę Rady 96/26/WE.

Zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego udziela się przedsiębiorcy, jeżeli:

1) spełnia wymagania określone w rozporządzeniu (WE) nr 1071/2009, tj. posiada:

• rzeczywistą, stałą siedzibę w jednym z państw członkowskich, 
   
• dobrą reputację, 
   
• odpowiednią zdolność finansową, 
   
• odpowiednie kompetencje zawodowe.

2) w stosunku do zatrudnionych przez przedsiębiorcę kierowców, a także innych osób niezatrudnionych przez niego, lecz wykonujących osobiście przewóz na jego rzecz, nie orzeczono zakazu wykonywania zawodu kierowcy.

Z kolei podjęcie i wykonywanie krajowego transportu drogowego w zakresie przewozu osób:

• samochodem osobowym,
   
• pojazdem samochodowym przeznaczonym konstrukcyjnie do przewozu powyżej 7 i nie więcej niż 9 osób łącznie z kierowcą,
   
• taksówką

wymaga uzyskania licencji, której udziela się na czas oznaczony, nie krótszy niż 2 lata i nie dłuższy niż 50 lat.

Zezwoleń na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego udziela:

• starosta (w przypadku miast na prawach powiatu - prezydent miasta) właściwy dla siedziby przedsiębiorcy, o której mowa w art. 5 lit. a) rozporządzenia (WE) nr 1071/2009,
   
• Główny Inspektor Transportu Drogowego - jeśli przewoźnik będzie się ubiegał o licencję wspólnotową i nie występował z wnioskiem o wydanie przez starostę zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego.

Zaświadczenie o przewozie na potrzeby własne

Przepisów ustawy o transporcie drogowym, która reguluje kwestie uzyskiwania licencji, pozwoleń i zaświadczeń w przewozie drogowym, nie stosuje się do przewozu drogowego wykonywanego pojazdami samochodowymi lub zespołami pojazdów:

• przeznaczonymi konstrukcyjnie do przewozu nie więcej niż 9 osób łącznie z kierowcą - w niezarobkowym przewozie drogowym osób,
   
• o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony w transporcie drogowym rzeczy oraz niezarobkowym przewozie drogowym rzeczy.

Jeżeli przewóz rzeczy lub osób odbywa się takimi pojazdami, to nie ma potrzeby uzyskiwania zezwoleń ani licencji. W przypadku pojazdu przeznaczonego do przewozu więcej niż 9 osób z kierowcą lub - w przypadku przewozu rzeczy - o dmc przekraczającej 3,5 tony, jeżeli transport jest tylko działalnością pomocniczą przedsiębiorcy, to w grę może wchodzić konieczność uzyskania zaświadczenia o przewozie na potrzeby własne.

Niezarobkowym przewozem drogowym (przewozem na potrzeby własne) jest każdy przejazd pojazdu po drogach publicznych z pasażerami lub bez, załadowanego lub bez ładunku, przeznaczonego do nieodpłatnego krajowego i międzynarodowego przewozu drogowego osób lub rzeczy, wykonywany przez przedsiębiorcę pomocniczo w stosunku do jego podstawowej działalności gospodarczej. Ponadto taki przejazd musi spełniać następujące warunki:

• pojazdy samochodowe używane do przewozu muszą być prowadzone przez przedsiębiorcę lub jego pracowników (pracownikiem jest osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę; nie mogą być to osoby wykonujące czynności np. na podstawie umowy zlecenia),
   
• przedsiębiorca musi wykazać się tytułem prawnym do dysponowania pojazdami samochodowymi,
   
• w przypadku przejazdu pojazdu załadowanego - rzeczy przewożone powinny być własnością przedsiębiorcy lub zostać przez niego sprzedane, kupione, wynajęte, wydzierżawione, wyprodukowane, wydobyte, przetworzone lub naprawione albo celem przejazdu powinien być przewóz osób lub rzeczy z przedsiębiorstwa lub do przedsiębiorstwa na jego własne potrzeby, a także przewóz pracowników i ich rodzin,
   
• nie może być przewozem w ramach prowadzonej działalności gospodarczej w zakresie usług turystycznych.