Termin wykorzystania zwolnienia od pracy z art. 188 K.p.

Pracownik wychowujący dziecko do 14 lat, uprawniony do zwolnienia od pracy na 2 dni lub 16 godzin, od kwietnia br. jest chory (obecnie przebywa na 3-miesięcznym świadczeniu rehabilitacyjnym), przez co nie wykorzysta dni wolnych. Czy to oznacza, że w przyszłym roku będzie uprawniony do 4 dni albo 32 godzin zwolnienia od pracy? Do kiedy będzie musiał wykorzystać uprawnienie, jeżeli dziecko kończy w przyszłym roku 14 lat?

Dni wolnych na dziecko do 14 lat można udzielić tylko w tym roku kalendarzowym, za który przysługują. Niewykorzystane uprawnienie przepada.

Zwolnienie od pracy na dziecko do 14 lat jest ściśle powiązane z rokiem kalendarzowym - przysługuje w ciągu tego roku. Wobec braku odmiennej regulacji, niewykorzystane uprawnienie "nie przechodzi" na rok następny, ale przepada. Regulacje kodeksowe nie nadają mu - tak jak to ma miejsce w przypadku urlopu wypoczynkowego - charakteru niezbywalnego. Pracownik może więc, ale nie musi wnioskować o płatne zwolnienie od pracy dla celów określonych w art. 188 K.p. Niezależnie zatem od tego, czy przyczyną jego niewykorzystania są obiektywne zdarzenia lub okoliczności niezależne od pracownika (np. długotrwała choroba), czy świadome działanie (niezłożenie wniosku), prawo do dni wolnych nie przechodzi na rok następny. Nie przysługuje też za nie pieniężna kompensata.

Rozwiązaniem w opisanej sytuacji może być przejęcie przed upływem 2016 r. uprawnień przez drugiego z rodziców, o ile jest zatrudniony w ramach stosunku pracy. Żaden przepis prawa nie wyklucza bowiem zmiany osoby korzystającej z tego uprawnienia w trakcie roku kalendarzowego. "(...) O tym, które z rodziców skorzysta z dni na opiekę, decydują wzajemnie." (por. pismo Głównego Inspektoratu Pracy z 20 listopada 2012 r.), a brak przepisu dotyczącego terminu złożenia oświadczenia w tej sprawie powoduje, że jest to możliwe w każdym czasie.

Odpowiadając na pytanie drugie, wyjaśniamy, że uprawnienie należy wykorzystać do dnia poprzedzającego dzień, w którym dziecko ukończy 14 lat. Jak bowiem stanowi art. 112 K.c., który znajduje zastosowanie na mocy art. 300 K.p., termin oznaczony w tygodniach, miesiącach lub latach kończy się z upływem dnia, który nazwą lub datą odpowiada początkowemu dniowi terminu, a gdyby takiego dnia w ostatnim miesiącu nie było - w ostatnim dniu tego miesiąca. Jednakże przy obliczaniu wieku osoby fizycznej termin upływa z początkiem ostatniego dnia. Podobnie w tej sprawie wypowiedział się resort pracy (pismo udostępnione naszemu Wydawnictwu 24 lipca 2013 r.). Jak wyjaśnił na jego łamach: "(...) w sytuacji, gdy w danym roku kalendarzowym dziecko ukończy czternaście lat, wychowującemu je pracownikowi przysługuje ww. zwolnienie od pracy do czasu ukończenia przez dziecko czternastego roku życia. (...)".