Zagraniczna podróż służbowa a czas pracy

Pracownik został wysłany na kilkanaście dni w zagraniczną podróż służbową. Jak należy rozliczyć jego czas pracy? Jak potraktować dla tego celu dzień świąteczny w państwie docelowym? Czy pracownik powinien wziąć na ten dzień urlop wypoczynkowy?

Do czasu pracy w podróży służbowej należy zaliczyć wszystkie okresy wykonywania zadania, a pozostałe w takim zakresie, w jakim przypadają na godziny rozkładowe pracownika.

Pracownik wykonujący na polecenie pracodawcy zadanie służbowe poza miejscowością, w której znajduje się siedziba pracodawcy, lub poza stałym miejscem pracy odbywa tzw. podróż służbową. Podczas niej wykonuje zlecone czynności na rzecz pracodawcy, a czas na nie poświęcony w całości zalicza się do czasu pracy. Jak wskazał Sąd Apelacyjny w Poznaniu w wyroku z dnia 5 sierpnia 2015 r., sygn. akt III AUa 1829/14: "(...) zadania polecone pracownikowi do wykonania w podróży służbowej zasadniczo różnią się od pracy, do wykonywania której pracownik zobowiązał się w umowie nawiązującej stosunek pracy (...)". Jednak w tym okresie pracownik pozostaje w dyspozycji pracodawcy w innym niż stałe miejscu wyznaczonym do jej wykonywania.

Podobnie należy kwalifikować okres podróżowania, o ile w tym czasie pracownik wykonuje czynności służbowe (np. kierowca). Samo przemieszczanie się (np. przejazd pociągiem albo podróż w charakterze pasażera samochodu służbowego) nie zalicza się do czasu pracy, chyba że przypada na godziny rozkładowe. Tak również orzekł Sąd Najwyższy, który w uzasadnieniu wyroku z dnia 27 października 1981 r., sygn. akt I PR 85/81, wyjaśnił, że: "(...) Wprawdzie odbywanie - na polecenie przełożonego - podróży służbowej w »czasie pracy« jest równoznaczne z wykonywaniem w tym czasie pracy, ale nie odwrotnie, tj. odbywania podróży służbowej poza »czasem pracy« nie przekształca podróży w pracę (...)". Takie też stanowisko zajął w wyroku z dnia 4 lipca 1978 r., sygn. akt I PR 45/78.

Na analogicznych zasadach należy rozpatrywać okresy niewykonywania zadania z powodów od pracownika niezależnych (np. święto w państwie docelowym) przypadające na rozkładową dniówkę zainteresowanego.

Rozkład czasu pracy ustala i rozlicza pracodawca (art. 150 § 1 K.p.), zaś pracownik jest obowiązany stosować się do niego (art. 22 § 1 K.p.).

W sytuacji opisanej w pytaniu, można było dokonać (w formalnie uprawnionym trybie) uprzedniej zmiany rozkładu czasu pracy pracownika, uwzględniającej święto w państwie docelowym. Jeżeli to nie nastąpiło, rozkładową dniówkę, podczas której nie mógł on wykonywać zadania z omawianego powodu, należy uznać za okres oczekiwania na jego wykonanie i tak jak np. czas przemieszczania się podczas niej, zaliczyć do czasu pracy. Nie należy natomiast oczekiwać, że na ten dzień pracownik wystąpi z wnioskiem o urlop wypoczynkowy, chyba że obie strony będą tym zainteresowane. Urlopu udziela się zgodnie z planem bądź indywidualnymi uzgodnieniami stron (art. 163 § 1-2 K.p.) lub w terminie żądanym przez pracownika (art. 167² K.p.). Ma on poza tym inne przeznaczenie, a zwłaszcza nie służy do wypełniania luk w harmonogramie uprawnionego.