Uprawnieni do wypłaty świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia chorobowego

Prawo do świadczeń finansowanych z ubezpieczenia chorobowego ustalają oraz świadczenia te wypłacają odpowiednio:

• płatnicy składek na ubezpieczenie chorobowe, którzy zgłaszają do tego ubezpieczenia powyżej 20 osób - przy czym wyłącznie swoim ubezpieczonym lub 
   
• ZUS - w pozostałych przypadkach, tj.:
   
• ubezpieczonym, których płatnicy składek zgłaszają do ubezpieczenia chorobowego nie więcej niż 20 ubezpieczonych, 
   
• ubezpieczonym prowadzącym pozarolniczą działalność i osobom z nimi współpracującym, 
   
• ubezpieczonym będącym duchownymi, 
   
• osobom uprawnionym do zasiłków za okres po ustaniu ubezpieczenia, 
   
• ubezpieczonym podlegającym ubezpieczeniu chorobowemu w Polsce z tytułu zatrudnienia u pracodawcy zagranicznego.

Stanowi o tym art. 61 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, zwanej ustawą zasiłkową. Przepis ten jednocześnie precyzuje, w jaki sposób ustala się liczbę ubezpieczonych. W głównej mierze, decyduje ich stan na dzień 30 listopada poprzedniego roku kalendarzowego. Jedynie wówczas, gdy na ten dzień płatnik składek nie zgłaszał nikogo do ubezpieczenia chorobowego, przyjmuje się liczbę ubezpieczonych na pierwszy miesiąc, w którym dokonał takiego zgłoszenia.

Przedstawione zasady nie dotyczą wypłaty wynagrodzenia chorobowego, należnego pracownikom za pierwsze 33 lub - w przypadku pracowników, którzy ukończyli już 50 lat życia - 14 dni niezdolności do pracy w danym roku kalendarzowym. Płatnikami tych świadczeń są bowiem wyłącznie pracodawcy, którzy finansują je z własnych środków.

Uzyskanie lub utrata uprawnień

Płatnik składek, zgłaszający do ubezpieczenia chorobowego na dzień 30 listopada danego roku powyżej 20 ubezpieczonych, nabywa uprawnienia do wypłaty zasiłków począwszy od 1 stycznia następnego roku. Co istotne, zachowuje je przez pełny rok kalendarzowy, nawet jeśli po 30 listopada stan ubezpieczonych uległ zmniejszeniu do nie więcej niż 20 ubezpieczonych.

I odwrotnie, zgłoszenie do ubezpieczenia chorobowego nie więcej niż 20 osób w wyznaczonym przez ustawodawcę dniu skutkuje brakiem uprawnień do wypłaty zasiłków przez cały kolejny rok kalendarzowy, nawet gdyby później liczba ubezpieczonych znacznie wzrosła.

Przekazanie płatności do ZUS

Płatnicy składek nieuprawnieni do wypłaty zasiłków swoim ubezpieczonym zobowiązani są do przekazania płatności tych świadczeń za okres począwszy od 1 stycznia następnego roku. Dotyczy to również tych przypadków, w których płatnik składek, wcześniej uprawniony, rozpoczął wypłatę danego zasiłku w mijającym roku. Realizuje ją wyłącznie za okres do 31 grudnia tego roku, po czym płatność świadczenia za okres od 1 stycznia następnego roku przejmuje ZUS.

W tym celu płatnik składek zobowiązany jest do przekazania do organu rentowego dokumentów uzasadniających prawo do danego świadczenia (np. zaświadczenie lekarskie ZUS ZLA obejmujące okres na przełomie roku kalendarzowego) wraz z zaświadczeniem zawierającym zestawienie składników wynagrodzenia lub przychodu, stanowiących podstawę wymiaru zasiłku.

Podejmowanie wypłaty

Płatnicy składek, którzy nabędą uprawnienia do wypłaty zasiłków swoim ubezpieczonym w kolejnym roku, nie każdemu z nich wypłacą te świadczenia za okres od 1 stycznia. Jeśli bowiem ZUS rozpoczął wypłatę zasiłku w mijającym roku, będzie ją kontynuował za nieprzerwany okres niezdolności do pracy także w nowym roku. Stanowi o tym art. 61 ust. 4 ustawy zasiłkowej.

Może się więc okazać, że przykładowo wypłacając świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa pracownikom, którzy prawo do zasiłku uzyskają w 2017 r., płatnik składek w dalszym ciągu będzie przekazywał do ZUS zwolnienia lekarskie ubezpieczonych, którzy uprawnienia takie uzyskali jeszcze w 2016 r.

Dopiero choćby jednodniowa przerwa w niezdolności do pracy albo zmiana rodzaju należnego świadczenia spowoduje przejęcie jego płatności przez uprawnionego płatnika składek.