Ogólne zasady ustalania podstawy wymiaru zasiłku

Pracownik, podlegający obowiązkowo ubezpieczeniu chorobowemu, w razie zaistnienia określonego ryzyka może liczyć na wypłatę świadczenia, które choćby częściowo zrekompensuje utracone zarobki. Należne jest ono w wysokości od 70% do 100% podstawy wymiaru zasiłku, obliczanej w oparciu o wynagrodzenie wypłacone pracownikowi za okres poprzedzający powstanie niezdolności do pracy lub prawa do świadczenia.

Podstawa wymiaru zasiłku

Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego z założenia stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone pracownikowi za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy.

Jeśli jednak niezdolność do pracy ubezpieczonego powstała przed upływem 12 miesięcy kalendarzowych zatrudnienia, podstawę wymiaru zasiłku ustala się w oparciu o wynagrodzenie wypłacone pracownikowi za pełne miesiące kalendarzowe tego zatrudnienia (patrz ramka).

Przeciętne miesięczne wynagrodzenie stanowiące podstawę wymiaru zasiłku chorobowego ustala się przez podzielenie wynagrodzenia osiągniętego przez pracownika za wskazany wcześniej okres, przez liczbę miesięcy, w których wynagrodzenie to zostało osiągnięte, tj. odpowiednio przez 12 lub liczbę pełnych miesięcy kalendarzowych. Kwestię tę reguluje art. 36 ust. 1 i 2 oraz art. 38 ust. 1 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, zwanej ustawą zasiłkową, która jednocześnie w art. 3 pkt 3 precyzuje, co należy rozumieć pod pojęciem wynagrodzenia. Otóż chodzi tu o przychód pracownika stanowiący podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu potrąconych przez pracodawcę składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe oraz ubezpieczenie chorobowe.

Z aktualnego zatrudnienia

Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego ustala się z uwzględnieniem wynagrodzenia uzyskanego u płatnika składek w okresie nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego, w trakcie którego powstała niezdolność do pracy (art. 36 ust. 4 ustawy zasiłkowej). Zasada ta ma zastosowanie także wówczas, gdy pracownik jest zatrudniony bez przerwy u tego samego pracodawcy na podstawie kolejno po sobie następujących umów o pracę. W takim przypadku przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego sumuje się wynagrodzenie wypłacone z tytułu tych umów.

Nie traktuje się jako przerwy w ubezpieczeniu przerwy przypadającej na dzień ustawowo wolny od pracy.

Jeśli jednak pracownik przed podjęciem aktualnego zatrudnienia, z tytułu którego ubiega się o świadczenie chorobowe, pracował u innego pracodawcy, wynagrodzenie uzyskane w poprzedniej firmie nie jest brane pod uwagę przy ustalaniu podstawy wymiaru świadczenia. Wyjątek stanowi przejście zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę w trybie określonym w art. 23¹ Kodeksu pracy. Wówczas bowiem ten nowy pracodawca staje się z mocy prawa stroną w dotychczasowych stosunkach pracy. W efekcie w takim przypadku podstawę wymiaru świadczenia chorobowego ustala się na podstawie wynagrodzenia uzyskanego zarówno u poprzedniego, jak i aktualnego płatnika składek. Takie stanowisko zajął ZUS w swoim komentarzu do ustawy zasiłkowej, dostępnym na stronie internetowej www.zus.pl.

Choroba tuż po podjęciu pracy

Niejednokrotnie jednak niezdolność do pracy pracownika powstaje przed upływem pełnego miesiąca kalendarzowego ubezpieczenia chorobowego. W skrajnych przypadkach ma to miejsce już w pierwszym dniu zatrudnienia. Wówczas podstawę wymiaru świadczenia chorobowego stanowi wynagrodzenie, które pracownik osiągnąłby, gdyby pracował pełny miesiąc kalendarzowy.

Jeżeli umowa o pracę została zawarta w trakcie miesiąca (np. 16 stycznia 2017 r.), a niezdolność do pracy powstała w miesiącu następnym (np. 15 lutego 2017 r.), podstawę wymiaru świadczenia chorobowego stanowi wynagrodzenie pracownika za miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy (tj. za luty 2017 r.), po stosownym jego uzupełnieniu na zasadach określonych w art. 37 ust. 2 ustawy zasiłkowej.

W zależności od rodzaju otrzymywanego przez pracownika wynagrodzenia przyjmuje się zatem np. stałe wynagrodzenie określone w umowie o pracę lub w innym akcie, na podstawie którego powstał stosunek pracy albo/oraz odpowiednio uzupełnione wynagrodzenie zmienne (patrz tabela).

Dla pozostałych świadczeń

Przedstawione zasady dotyczą także wynagrodzenia chorobowego wypłacanego w oparciu o art. 92 Kodeksu pracy, a także zasiłku opiekuńczego i zasiłku macierzyńskiego.

Przy czym w przypadku, gdy między należnymi świadczeniami, niezależnie od ich rodzaju, nie było przerwy albo była ona krótsza niż 3 pełne miesiące kalendarzowe, podstawy wymiaru kolejnego świadczenia nie ustala się na nowo (art. 43 ustawy zasiłkowej). Stanowi ją bowiem podstawa wymiaru ostatnio wypłacanego świadczenia.

Natomiast wysokość świadczenia rehabilitacyjnego obliczana jest w oparciu o podstawę wymiaru zasiłku chorobowego, która przy korzystnym wskaźniku waloryzacji (przekraczającym 100%) podlega podwyższeniu na zasadach określonych w art. 19 ust. 2 ustawy zasiłkowej.